ANAL ÇAT

Tərifi

• Anal çat anus dərisinin cırılmasına deyilir, ağrı, qanaxma, həttda striktur törədə bilir.

Şəkil 1. Anal çat

Diaqnostikəlamətləri

• Anusda ağrı, ağrılı defeksiya, rektal qanaxma
• Anal dəridə cırılma
• Sentinel pile (anal çatın distalında kiçik hemorroid düyününü xatırladan qalınlaşmış mukoza)
• Hipertrofik papilloma (Şəkil 1).

Təsnifatı

• Kəskin
• Xroniki (bu zaman çat triadası olur – çat ,sentinel pile, hipertrofik paanpaillloma).

Rastgəlməsi

• Əsasən gənc və orta yaşlı insanlarda
• Qadınlarda kişilərdən daha çox rast gəlinir

Morfologiyası

• Anal çat əsasən anal kanalın arxa komissurasında yerləşir (qan axını nisbətən zəif olan yer)
• Nadir hallarda, xüsusən qadınlarda, ön komissurada da yerləşə bilər (güzgüçatı).
• Anal çatın uzunluğu (5-10 mm).

Etilologiya və patogenezi

• Anal çatın əmələ gəlməsində əsas mexanizmlər mukozal zədələnmə və anal sfinkterin spazmıdır.
• Ən çox rast gəlinən səbəb qəbizlikdir.
  • Defekasiya zamanı yaranan anal çat şiddətli ağrıya səbəb olur. Bu ağrıdan qorxan xəstələr defekasiya aktından çəkinər. Nəticədə bağırsaqda olan nəcis daha da sərtləşər və növbəti defekasiya aktı zamanı daha güclü ağrıya səbəb ola bilər
• Leykemiya
• Kron xəstəliyi
• İmmun sisteminin çatışmazlığı
• Birdən artıq hamiləlik

Klinikası

• Anal çatın əsas simptomokompleksi aşağıdakılardır:
  • Anal çatın uzunluğu az olmasına baxmayaraq (5-10 mm) xəstələrin əsas şikayəti anusətrafında olan şiddətlı ağrılardandır:
    • Defekasiya vaxtı və sonrası yaranan şiddətli ağrı
    • Anal dəridə cırılma
    • Qaşınma
    • Göynəmə
    • Az miqdarda qanaxma
    • Qəbizlik
    • Anal dəlikdən pis qoxulu ifrazatın xaric olması
    • Rektal müayinədə kəskin ağrının olması
• Göstərilən klinik əlamətlər 6 həftədən çox davam edərsə xroniki anal çat formalaşır. Bu zaman anus nahiyəaində əllənən kiçik şişkinlik və ya “skin tag”, çatın proksimal hissəsində isə hipertrofik papillaəytin edilir, yara daha da dərinləşir, ağrı və qaşınma artır.

Diaqnostikası

Şübhə

• Anal nahiyyədə ağrısı olan xəstələrdə, xüsusən qəbizliyi olan gənc xəstələrdə ağrılı defekasiya varsa anal çatdan şübhələnmək lazımdır.

Dianozun dəqiqləşdirilməsi

• Diaqnoz əksər hallarda klinik müayinə ilə dəqiqləşdirilir. Ağrı ola bildiyi üçün skopik və digital müayinələri aparmaq mümkün olmaya bilir.
• Ağrı, ağrılı defekasiya varsa və çat görünürsə diaqnoz dəqiqləşir.
• Səbəbi araşdırmaq üçün digər müayinələr aparmaq lazımdır

Müalicəsi

Cərrahi əməliyyatdan sonrakı ağırlaşmalar

• İnfeksiya – 1-2% hallarda abses əmələ gələ bilər;
• Qaz (12-27% hallarda) və nəcisin (10-15% hallarda) qaçırtması
• Anal fistulun əmələ gəlməsi – 1%-dən az hallarda müşahidə olunur
• Qanaxma
• Anal çatın təkrari yaranması – 1-6% hallarda əmələ gələ bilər.

Özət

Anal çat anus dərisinin cırılmasına deyilir, ağrı, qanaxma, hətta striktur törədə bilir. Anusda ağrı, ağrılı defekasiya, rektal qanaxma, anal dəridə cırılma, sentinel pile (anal çatın distalında kiçik hemorroid düyününü xatırladan qalınlaşmış mukoza) və hipertrofik papillomanın olması çatın olmasını təsdiqləyir. Kəskin formada konservativ müalicə (pəhriz, yüksək lifli qidalar, oturaq vannalar, işlədici dərmanlar, kortizollu məlhəmlər, nitro tərkibli məlhəmlər, botulin toksini (Botox), spazmolitiklər ), xroniki formada cərrahi əməliyyat (anal çatın kəsilib götürülməsi, anal dilatasiya, lateral internal sfinkterotomiya (açıq və qapalı üsulla) göstərişdir.

ANAL ÇAT XƏSTƏLİYİNDƏ DİAQNOSTİK YANAŞMA ÜZRƏ SUALLAR

N.Y. Bayramov, S.S. İmanova