Abdominal hipertenziya nədir?

Qarındaxili təzyiqin 12 mm Hg st.-dan çox olmasıdır.

Kompartman nədir?

Orqanların qapalı boşluqda sıxılmasıdır.

Abdominal kompartman nədir?

Qarındaxili təzyiqin 20 mm Hg st. dan çox olması və orqan disfunksiyasıdır.

Hansı klinik formaları var?

Kəskin və xroniki.

Səbəbi və ya risk faktorları nələrdir?

Birincili səbəblər: travma, peritonit, pankreatit, perforasiya, qanaxma, törəmə və s.

İkincili səbəblər: massiv infuziya, sepsis və s.

Patogenezi nədən ibarətdir?

Durğunluq qüsurlu dövranı: hipertenziya ® venoz durğunluq ® işemiya ® iltihab ® ödem, assit ® disfunksiya, hipertenziya.

Gediş xüsusiyyəti necədir?

Kəskin gedişli – letallığı yüksəkdir.

Xroniki gedişli – proqnozu yaxşıdır.

Ağırlaşmaları nələrdir?

Böyrək, ağciyər və sirkulyator yetməzlikləri, bağırsaq işemiyası, reperfuzion sindrom və s.

Klinik əlamətləri hansılardır?

Qarında şişkinlik və gərginlik, oliqouriya, təngənəfəslik, hipotenziya və s.

Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır?

Kəskin qarında və reanimasion xəstələrdə.

Dəqiqləşdimək üçün hansı müayinələr lazımdır?

Qarındaxili təzyiqin ölçülməsi.

Laborator əlamətləri nələrdir?

Spesifik əlaməti yoxdur.

Görüntüləmə əlamətləri nələrdir?

KT-də qarının “yumrulaşması” – ön-arxa ölçüsünün köndələn ölçüsünə nisbətinin 0.8-dən çox olması, aşağı boş venanın sıxılması, bağırsaq divarının qalınlaşması, ikitərəfli qasıq yırtığı.

Digər müayinələrdə nə tapılır?

Orqan disfunksiya əlamətləri.

Diaqnostik kriteriyalarını sadala.

Qarında köp, ağrı, gərginlik.

Orqan disfunksiyası.

Qarındaxili təzyiqin 20 mm Hg st.-dan çox olması.

Müalicə üsulları hansılardır?

Cərrahi.

Konservativ.

Əməliyyata göstərişlər nələrdir?

Birincili (qarındaxili patologiyalar) və konservativ müalicələrə cavab verməyən ekstraabdominal səbəblər.

Əməliyyat üsulları hansılardır?

Laparotomiya və laparostoma.

Proqnozu necədir?

Birincili kəskin formada letallıq 25-75%.

Xroniki formada yaxşıdır.

Xəstəliyin ən xarakterik özəlliyini bir cümlə ilə necə ifadə edərsiniz?

Gərgin və şişkin qarını olanlarda abdominal kompartman unudulmamalıdır, letallığı yüksəkdir.

Suallar

Cavablar

Yayğın damardaxili laxtalanma sindromu nədir?

Damar daxilində baş verən yayılmış və davam edən laxtalanma prosesidir.

Nələrə səbəb ola bilir?

Trombozlara, mikroangiopatiyaya, orqan disfunksiyalarına və qanaxmalara

Birincili xəstəlikdir yoxsa ağırlaşma?

Birincili xəstəlik deyil, adətən xəstəliklərin ağırlaşmasıdır.

Səbəbləri nələrdir?

Sepsis, travmalar, şiş xəstəlikləri, hamiləlik patologiyaları, qaraciyər yetməzliyi,  toksikozlar, şok, massiv transfuziyalar və s.

Patomexanimi necədir?

Qana aşırı miqdarda laxtalanma faktorlarının birdən-birə keçməsi nəticəsində “aşırı laxtalanma, faktor tükənməsi və  fibrinolizin pozulması”

Hansı klinik formaları var?

Kəskin və xroniki.

Kəskin YDDLS nədir?

Kəskin və ya dekompensator formada qana birdən-birə çoxlu miqdarda prokoaqulyantın keçməsidir, klinik olaraq tromboz, orqan disfunksiyaları və qanaxmalarla ortaya çıxır.

Xroniki YDDLS nədir?

Qana yavaş və daimi keçən prokoaqulyantlar trombozlar və mikroangiopatiya törədir.

Klinik əlamətləri nələrdir?

Kəskin formada əvvəl akrosianoz və digər tromboz əlamtləri, sonra qanaxmalar (yaradan, punksiya, və katater yerindən, selikli qişalardan)

Xroniki formada trombozlar

Laborator əlamətləri nələrdir?

Fibrin deqradasiya məhsullarının artması, İNR və APTZ artması, fibrinogenin və trombositlərin azalması, mikroangiopatiya

Mikroangiopatiya nədir və necə müəyyən olunur?

Eritrositlərin zədələnmiş damarlardan keçərkən zədələnməsidir, periferik yaymada “əzilmiş, fraqmentasiyaya uğramış eritrositlər şəkilində görünür (şizostozisis).

YDDL sindromunu hansı xəstəliklərə diferensiasiya etmək lazım gəlir?

Mikroangiopatik hemolititk anemiyalar

İmmun trombositopeniya

Trombotik trombositopenik purpuralar

Hemolitik-uremik sindromlar (HUS)

Hemofaqositar sindrom (hemofaqositar limfohistositoz, makrofaq aktivləşmə sindromu)

Hemodilyusiya və ya itirmə koaqulopatiyası

Heparinə bağlı trombositopeniya

Qaraciyər xəstəliklərində koaqulopatiya

Diaqnostok kriteriyaları nələrdir?

• YDDL törədən əsas xəstəlik
• Koaqulyasiya testlərində İNR, APTZ və D-dimer artması, fibrinogenin və tromositlərin  azalması.
• Mikroangiopatiya əlamətləri (periferik yaxmada şistositoz, hemolitik anemiya)
• Digər koaqulopatiyaların inkarı.

Digər mikroangiopatik hemolitik anemiyalardan necə fərqləndirlir?

Digər MAHA-larda  laxtalanma testlərində (PZ, TZ, APTZ) dəyişiklik olmur.

İmmun trombositopeniyadan necə fərqlaəndirlir?

YDDL-dən fərqli olaraq immun trombositopeniyalarda laxtalanma testlərində dəyişiklik olmur.

Trombotik mikroangiopatiyalardan (hemolitik uremik sindrom və trombotik trombositopenik purpura) necə fərqləndirmək olar?

TTP və HUS-də trombositopeniya olsa da, YDDL-dən fərqli olaraq laxtalanma testlərində ciddi dəyişiklik olmur. 

Niyə yayğın trombozlara baxmayaraq TTP və HUS-da laxtalanma testlərində ağır dəyişikliklər olmur, lakin YDLLS-də dəyişikliklər olur?

HUS və TTP-də tromboz prosesində başlıca olaraq trombositar amillər iştirak edir, YDDL sindromunda isə həm plazmatik laxtalanma faktorları həm də trombositlər iştirak edir.

Qaraciyər disfunksiyasıan bağlı koaqulopatiyadan necə fərqləndirmək olar?

VIII faktora görə. Bu faktor endoteldə sintez edildiyi üçün qaraciyər xəstəliklərində azalmır, tam əksinə kəskin faza proteini kimi artır, lakin YDDL-də xərcləndiyi üçün azalır.

Müalicəsi necədir?

Əsas xəstəliyin müalicəsi

Dəstək (faktor defisitini aradan qaldırma)

Əməliyyat vaxtı maye itkilərinin mexanizimləri nələrdir?

Təməl itkilər, anesteziyaya bağlı vazodilatasiya, üçüncü sahə, qanaxma, yaradan buxarlanma

İnfuzion terapiyanın prinsipləri  nələrdir?

Perfuziyanın korreksiyası, hipervolemiyanın profilaktikası, elektrolit korreksiyası.

Hansı infuziya rejimləri var?

Sərbəst, restriktiv və məqsədyönlü.

Sərbəst infuziya rejimi nədir?

Bütün itkiləri artıqlaması ilə ödəmək və balansı müsbət tutmaq

Sərbəst rejimin əsas çatışmaya cəhəti nədir?

Hipervolemiya

Əməliyyatdan sonrakı hipervolemiyanın əsas səbəbi nədir?

Əməliyyat vaxtı aşırı infuziya

Hipervolemiyanın ağırlaşmaları nələrdir?

Periferik və ağciyər ödemi, assit, plevral maye, kompartman, anastomoz və yara ağırlaşmaları.

Hipervolemiya kapilyar keçiriciliyini niyə artırır?

Endoteli örtən qlikokaliks “durulaşır”   və  zədələnir.

Restriktiv infuziya rejimi nədir?

Hipervolemiyanın profilaktikası üçün balansı sıfırda tutmaq

Restriktiv rejimdə infuziya hansı miqdarda  verilir?

1-2 ml/kq/saat

Məqsədyönlü infuzion terapiya nədir?

Damardaxili həcm, infuziya ehtiyacı və miqdarını operativ və daha dəqiq müəyyənləşdirmək.

Dinamik göstəricilər nədir?

Müəyyən təsirlərlə əlaqdar hemodinamik göstəricilərin variasiyası

Məqsədyönlü rejimin əsas çatışmayan cəhəti nədir?

İnvaziv müdaxilə gərəkdirməsi

Perioperativ infuzion terapiyada ən çox istifadə edilən məhlul hansıdır?

Ringer-laktat

İnfeksiya nədir?

Bakteriya, virus və göbələklərin törətdiyi xəstəliklər.

SİRS (sistemik iltihabı reaksiya sindromu) nədir?

Orqanizmin ümumi iltihabıdır və aşağıdakı 4 iltihab əlamətindən ən azı ikisi olmalıdır:

• temperatur >38^oC  və ya <36^oC
• taxikardiya >90 vurğu/dəq
• taxipnoe >20 və ya Pa CO₂< 43 kPa
• leykositoz >12x10⁹/l, və ya leykopeniya <4x10⁹/l

Sepsis nədir?

İnfeksiya və orqan disfunksiyasıdır.

Septik şok nədir?

Sepsis əlamətləri ilə yanaşı infuziyaya cavab verməyən və vazopressor gərəkdirən hipotenziya və hiperlaktatemiya.

Sepsisin səbəbləri nələrdir?

Şok, iltihabi və infeksion xəstəliklər, işemiya, nekroz və toksikozlar.

Patogenezi nədən ibarətdir?

İnfeksiyaya qarşı cavab reaksiyasında baş verən disrequlyasiya və orqan zədələnməsi (autodestruksiya).

Gediş xüsusiyyəti necədir?

Səbəb aradan qaldırılmadıqda letallıqla nəticələnir.

Ağırlaşmaları nələrdir?

Septik şok, RDS, orqan yetməzlikləri, letallıq.

Klinik əlamətləri hansılardır?

SİRS, infeksiya və disfunksiya əlamətləri.

Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır?

İnfeksiyası və ya orqan disfunksiyası olan bütün xəstələrdə.

Dəqiqləşdimək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

İnfeksiyanı (kültür, görüntüləmə, klinik) və orqan disfunksiyasını yoxlamaq

İnfeksiyanı necə müəyyənləşdimək olar?

Klinik, kültürlər, görüntüləmədə (USM, KT, MRT, PET-KT) iltihab ocağı

Orqan disfunksiyası necə təyin edilir?

Klinik, qısa-SOFA, SOFA,  CLIF-C-OF, APACHE və s. şkalalar.

Qısa-SOFA nə deməkdir?

İlkin müayinədə 3 göstəricidən hər hansı birinin olması disfunksiyanı göstərir: sistolik təzyiq 100 mm Hg st-dan az, şüur dəyişikliyi və ya Glasgow şkalası ilə 13 baldan az, tənəffüs sayı 22-dən çox.

CLIF-C-OF klassifikasıyasının mahiyyəti nədir?

Bu klassifikasiyada 6 orqan disfunksiyası (dövran, ağciyər, beyin, qaraciyər, böyrək, koaqulyasiya) ağrılıq dərəcəsinə görə 3 dərəcəyə ayrılır və 3-cü dərəcə yetməzlik kimi qəbul edilir.

Laborator əlamətləri nələrdir?

İltihab və orqanların disfunksiyası.

Görüntüləmə əlamətləri nələrdir?

Mənbənin əlamətləri: abses, perforasiya və s.

Diaqnostik kriteriyalarını sadala.

İnfeksiya və orqan disfunksiyası.

Müalicəsi nədən ibarətdir?

Dəstək, antibiotikoterapiya və mənbəyə nəzarət.

Müalicələr nə vaxt başladılmalıdır?

Təcili və ilk 1 saat ərzində.

İnfuziya nə qədər verilməlidir?

İlkin olaraq 30 ml/kq/3 saat.

Kristalloid yoxsa kolloid vermək lazımdır?

Aralarında ciddi fərq yoxdur.

Hansı kristalloidlər verilə bilər?

Ringer, Ringer-laktat.

Hansı  kolloidlər verilə bilər?

Albumin və jelatin tövsiyə edilir, hidroksietilnişasta tövsiyə edilmir.

İnfuziyanın adekvatlığı necə qiymətləndirilir?

Əsasən orta arterial təzyiq və laktat səviyyəsi, əlavə olaraq ürək atımı, passiv ayaqqaldırma testi,  diurez.

Vazopressor nə vaxt verilir?

3 saat ərzində 30 ml/kq dozada kristalloid verilməsinə baxmayaraq orta arterial təzyiq 65 mm Hg st-yüksəlmirsə və laktat azalmırsa.

Antibiotiklər nə vaxt başladılmalıdır?

İlk 1 saat ərzində kültür aldıqdan sonra.

Əməliyyata göstəriş nədir?

Cərrahi infeksiya.

Əməliyyat nə vaxt edilməlidir?

İlk 6 saat ərzində.

Əməliyyat üsulları hansılardır?

Drenaj, ektomiya və s.

Proqnozu necədir?

Ağırlıq dərəcəsindən asılı olaraq letallıq 30-100%.

Xəstəliyin ən xaraketerik özəlliyini bir cümlə ilə necə ifadə edərsiniz?

Sepsis təcili xəstəlikdir və travmalı xəstədəki kimi ilk 1 saat ərzində stabilləşdirmə aparılmalıdr.

Böyrək disfunksiyası nədir?

Böyrəklərin filtrasiya və/və ya konsentrasiya funksiyalarının kəskin azalması.

Böyrək yetməzliyi nədir?

Ağır dərəcəli disfunksiyadır, adətən kreatinin 4 mg/dl-dən yüksək, sidik ifrazı müddətdə <0.3 ml/kg/saat, qlomerulyar filtrasiya <35 ml/dəq və ya dializ gərəkdirən vəziyyətlər.

Hansı klinik formaları var?

Prerenal – hipoperfuziyaya bağlı meydana gəlir (hipovolemiya, şok, dehidratasiya), sidik mikroskopiyası və Na⁺ ekskresiyası normaldır, infuziyaya cavab verir.

Renal (kəskin tubulyar nekroz) – yumaqcıq və kanalcıqların zədələnməsinə bağlı meydana gəlir (işemiya, nefrotoksikoz, sepsis, kontrast), sidik mikroskopiyasında patoloji silindirlər, Na⁺ ekskresiyası artır, infuziyaya cavab vermir, bərpası həftələr çəkə bilir.

Postrenal - obstruksiya nəticəsində meydana gəlir (zədələnmə, qan laxtası, katater tutulması və s.), USM-də genişlənmə görünür, erkən dekompressiyadan sonra düzələ bilir.

Cərrahi xəstələrdə ən çox hansı forma rast gəlinir?

Prerenal və renal.

Ağırlaşmaları nələrdir?

Hipervolemiya (diffuz ödem), hiperkalemiya, uremiya, asidoz.

Klinik əlamətləri hansılardır?

Oliqouriya,anuriya, ödemlər.

Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır?

Oliqouriya, poliuriya, ödemlər.

Dəqiqləşdimək üçün hansı müayinələr lazımdır?

Kreatinin, sidik ifrazı.

Obstruktiv formanı necə təsdiq və ya inkar etmək olar?

USM-də sidik yollarında genişlənməyə görə.

Prerenal və KTN differensasiya etmək üçün hansı müayinələr edilir?

Sidik mikroskopiyası, Na⁺ ekskresiyası və infuziyaya cavab testi.

Diaqnostik kriteriyalarını sadala.

İlk 48 saat kreatinin ≥0.3 mg/dL çox artarsa.

ilk 6 saat ərzində sidik ifrazı 0.5 mL/kg/saat-dan azdırsa.

Müalicə üsulları hansılardır?

Konservativ.

Dializ.

Dializə göstərişlər nələrdir?

Hipervolemiya

Asidoz

Korreksiya olunmayan hiperkalemiya

Uremik ağırlaşmalar (ensefalopatiya, perikardial maye).

Dializ üsulları hansılardır?

Daimi hemodializ

Fasiləli hemodializ

Peritoneal dializ

Proqnozu necədir?

Vaxtında müalicə olunarsa əksər hallarda disfunksiya və yetməzlik düzəlir.

Xəstəliyin ən xaraketrik özəlliyini bir cümlə ilə necə ifadə edərsiniz?

Böyrəyi qorumaq üçün ən yaxşı dərman hidratasiyadır.

Suallar

Cavablar

Beyin fəaliyyəti klinik olaraq necə qiymətləndirilir?

Qıcığa (suallara və toxunma-ağrı qıcığına) cavabın olub-olmamasına və cavabın keyfiyyətinə əsaslanaraq ayıqlıq, şüur, intellekt, davranış və hərəkətə nəzarət qiymətləndirilir.

Reanimasion xəstələrdə beyini qiymətləndimək üçün hansı klinik müayinələr edilir?

Huşun vəziyyəti (ayıqlıq)

Sözlü və ağrı qıcığa hərəki cavab

Beyin kötüyü refleksləri

Agitasiya nədir?

Narahatlıq və həyəcan əlamətləri ilə biruzə verir, adətən huş aydın olur.

Səbələri nədir?

Psixoloji təsir və ağrı.

Müalicəsi necədir?

Benzodiazepinlər, propofol və deksmedetomidin.

Delirium nədir?

Sayıqlama, hallusinasiya əlamətləri ilə biruzə verir.

Səbəbləri nələrdir?

Alkoqolun, narkotiklərin kəsilməsi, hipoksiya, toksikoz.

Müalicəsi necədir?

Haloperidol.

Koma nədir?

Beyin yetməzəliyidir, beyinin qıcıqlara cavab verməyən vəziyyətidir.

Diaqnozu necə qoyulur?

Klinik olaraq qoyulur - sözlü və ağrı qıcıqlarına cavab vermir, GKŞ 8-3.

Müalicəsi necədir?

Beyini ikinci zədələnmədən qoruma (intubasiya, ventilyasiya, hemodinamikanın stabilləşdirilməsi), səbəbi axtarma və aradan qaldırmaq.

Beyin ölümü nədir?

Beyin qabığının və kötüyünün geriyədönməz zədələnməsi nəticəsində meydana gələn vəziyyətdir. Bütün reflekslərin, o cümlədən beyin kötüyü reflekslərinin və tənəffüs mərkəzi fəaliyyətinin itməsi ilə xarakterizə olunur.

Beyin ölümü diqnozu necə qoyulur?

Klinik olaraq koma və beyin kötüyü reflekslərinin olmaması (bəbək, korneal, öskürək, okulosefalik və apne testləri)

EEQ-də dalağaların olmaması.

Şok nədir?

Hipoperfuziyadır (mikrosirkulyator yetərsizlik)

Patogenezi necədir?

Səbəb ® hipoperfuziya ® hipoksiya ® sellular  disfunksiya ® sistemik zədələyici proseslər (sepsis, asidoz və s.)

Əsas patogenetik mexanizmi nədir?

Hipoperfuziyaya bağlı hipoksiya və sellular disfunksiya

Kompensator faza nə deməkdir?

Təzyiq normal olur,  lakin periferiyanın perfuziyası pozulur (vazokonstruksiya)

Dekompensator faza nədir?

Təzyiq düşür (vazodilatasiyaya bağlı)

Refrakter faza nədir?

Orqan yetməzlikləri başlayır.

Növləri hansılardır?

Hipovolemik

Kardiogen

Vazomotor

Septik

Əlamətləri hansılardır?

Avazımış, soyuq dəri, taxikardiya, taxipnoe, hipotenziya, huşun pozulması və s.

Diaqnostik kriteriyaları nələrdir?

Şok törədən səbəb: travma, xəstəlik.

Hemodinamik əlamətlər: taxikardiya,  hipotenziya,  ortostatik kollaps.

Hipoperfuziya əlamətləri: soyuq dəri, oliqouriya, kapilyar dolmanın ləngiməsi, huşun pozulması, metabolik asidoz, laktat artması.

Perfuziyanın ən yaxşı klinik göstəriciləri hansılardır?

Diurez və huşun vəziyyəti.

Perfuziyanın ən yaxşı laborator göstəriciləri hansılardır?

pH, laktat.

Şokun kardinal əlaməti nədir?

Taxikardiya.

Şokda taxikardiya olmaya bilərmi?

Spinal blokda, beta-blokator alanlarda,  vegetativ sinir sistemi zədələnmələrində (diabet) və idmançılarda taxikardiya olmaya bilər.

Şokda təzyiq normal ola bilərmi?

Kompensator fazada təzyiq normal ola bilər.

Şokun bütün növlərində ilk və mütləq tədbirlər hansılardır?

Oksigen verilməsi, infuziya və səbəbin aradan qaldırılması.

Hipovolemik şok nədir?

Dövr edən qan həcminin azalması nəticəsində baş verən şok.

Səbəbləri nələrdir?

Qanaxma

Plazmaitirmə (yanıqlar, bağırsaq keçməzliyi, pankreatit, dehidratasiya).

Erkən əlamətləri nələrdir?

Taxikardiya, təngnəfəslik, ortostatik hipotenziya, həyəcan, vazokonstruksiya (soyuq dəri və azalmış nəzb təzyiqi).

Gec əlamətləri nələrdir?

Hipotenziya, şüur dəyişikliyi, taxikardiya və orqan disfunksiyaları.

Ortostatik hipotenziya nədir?

Uzanmış vəziyyətdən oturaq və ya ayaqüstü vəziyyətə keçdikdə arterial təzyiqin 15 mm Hg st-dan çox düşməsi.

Ortostatik taxikardiya nədir?

Uzanmış vəziyyətdən oturaq və ya ayaqüstü vəziyyətə keçdikdə nəbzin 20-dən çox artması.

Şokda nəbz təzyiqi niyə azalır?

Vazospazmla əlaqədar.

I dərəcə hemorragiya nə deməkdir?

15%-dən az qanitirmə, klinik simptomlar yoxdur və ya ortostatik taxikardiya var.

II dərəcə hemorragiya nə deməkdir?

20-25% qanitirmə, ortostatik hipotenziya var, diurez normaldır.

III dərəcə hemorragiya nə deməkdir?

30-40% qanitirmə, hipotenziya və oliqouriya.

IV dərəcə hemorragiya nə deməkdir?

40%-dən çox qanitrmə, huşun pozulması və koma.

Müalicəsi nədən ibarətdir?

Qanaxmanı dayandırmaq və həcmi artırmaq – infuziya və transfuziya.

Əvvəlcə nə bərpa olunmalıdır – qanın həcmi yoxsa hemoqlobinin miqdarı?

Həcm.

İlkin olaraq nə qədər maye verilməlidir?

1-2 l (20-30 ml/kq) isti Ringer-laktat məhlulu və ya 4 ml/kq hipertonik məhlul.

Qan nə vaxt verilməlidir?

İlkin 2 litr kristalloid infuziyasına baxmayaraq təzyiq qalxmırsa və ya III-IV dərəcəli qanitirmə və ya hemoqlobin miqdarının əvvəlki səviyyəsindən 50%-dən çox düşərsə.

İlk olaraq nə köçürmək lazımdır – tam qan yoxsa eritrositar kütlə?

Eritrositar kütlə.

Xəstənin qan qrupu bilinmirsə hansı qan köçürərsiniz?

O(I) Rh neqativ qan.

Geriyədönməz şok nə deməkdir?

Reanimasion tədbirlərə baxmayaraq şokdan çıxmama və letal nəticə.

Geriyədönməz şokun səbəbi nələrdir?

Massiv qanaxma, qanaxmanın davam etməsi.

Müalicənin effektivliyi hansı göstəricilərə görə qiymətlədirilir?

Klinik – nəbz, təzyiq, sidik ifrazı, huş, dəri hərarəti, kapilyar dolma.

Laborator – pH, laktat və əsasların defisiti.

Hemodinamikanın stabilləşdiyini göstərən ən obyektiv göstəricilər hansılardır?

qanın pH – 7.4

Laktat və əsasların defisiti

Sidik ifrazı – böyüklərdə 0,5-1 ml/kq/saat, uşaqlarda 1-2 ml/kq/saat.

Müalicənin effektiv olmamasının əsas səbəbləri adətən nələr olur?

Massiv qanaxma, qanaxmanın davam etməsi, yanaşı tənəffüs yetməzliyi.

Hipovolemik şokda vazopressor istifadə edilirmi?

Xeyr.

Hipovolemik şokda xəstənin baş, yoxsa ayaq tərəfini qaldırmaq lazımdır?

Ayaq tərəfini.

Septik şok nədir?

Sepsisli xəstədə (infeksiya+orqan disfunksiyası) infuziyaya cavab verməyən, vazopressor gərəkdirən hipotenziya və hiperlaktatemiya.

Ən çox rast gəlinən səbəbləri nələrdir?

Sepsis törədən bütün xəstəliklər, o cümlədən qarın, döş boşluqlarının və yumşaq toxumaların irinli infeksiyaları.

Müalicəsi nədən ibarətdir?

İnfuziya, vazopressor, antibiotik və mənbənin aradan qaldırılması.

Kardiogen şok nədir?

Kəskin ürək yetməzliyinə bağlı hipoperfuziya.

Səbəbləri nələrdir?

Miokardın zədələnməsi və disfunksiyası (miokard infarktı, muskulyar disfunksiya, ürək əzilməsi, qapaq yetməzliyi).

Ürək sıxılması – tamponada, gərgin pnevmotoraks.

Əsas mexanizmi nədir?

Ürək atımının kəskin azalması.

Əlamətləri nələrdir?

Nəfəs darlığı, taxikardiya, hipotenziya, boyun venalarının genişlənməsi, ağciyərdə xırıltılar, sidik ifrazının azalması.

Dəqiqləşdirici müayinə hansıdır?

Exokardioqrafiya.

Müalicəsi nədən ibarətdir?

Səbəbə yönəlməlidir:

Sıxılmada – punksion dekompressiya

Miokard infarktında – pressorlar, vazodilatatorlar

Xronik yetməzlikdə – diuretik, vazodilatatorlar, pressorlar.

Ən son tədbirlər hansılardır?

İntraaortik balon və süni ürək.

Vazomotor  şok nədir?

Damarların, xüsusən venaların kəskin genişlənməsinə bağlı hipoperfuziyadır.

Ən çox rast gəlinən səbəbləri nələrdir?

Sepsis, SİRS, anafilaksiya, onurğa beyni zədələnməsi, adrenal və qaraciyər yetməzliyi.

Əsas patogenetik mexanizmi nədir?

Ürəyə qangəliminin azalması.

Neyrogen şokun xarakterik əlaməti nədir?

Hipotenziya ilə yanaşı isti dəri, bradikardiya və rektal tonusun azalması.

Neyrogen şokun müalicəsi nədən ibarətdir?

İnfuziya və vazopressor.

Tənəffüs yetməzliyi nədir?

Oksigenasiyanın və karbon qazı çıxışının azalmasıdır.

Qanın oksigenasiyasını təmin edən önəmli mexanizmlər hansılardır?

Alveolyar ventilyasiya və alveolo-kapilyar mübadilə

Karbon qazı çxışını təmin edən mexanizmlər hansılardır?

Alveolyar ventilyasiya və böyrək

Tənəffüs yetməzliyinin əsas mexanizmləri hansılardır?

Hipoventilyasiya, V/Q azalması və şunt

Tənəffüs yetməzliyinin hansı formaları var?

Hipoksemik və hiperkapnik

Hipoksemik tipli yetməzliyin mexanizmləri hansılardır?

Şunt, V/Q nisbətinin pozulması

Hiperkapnik tipli tənəffüs yetməzliyinin mexanizmləri hansılardır?

Alveolyar hipoventilyasiya, karbon qazı istehsalının artması

Ventilyasiya/perfuziya nisbətinin pozulması nə deməkdir?

V/Q normal qaz mübadiləsinin həyata keçdiyi ağciyər sahəsinin miqdarını göstərir. Aşağı V/Q o deməkdir ki, qan az ventilyasiya olunan sahədən keçir.

Şunt nə deməkdir?

Qanın ventilyasiya olunmayan sahədən keçməsi

V/Q mənşəli tənəffüs yetməzliyi ilə şunt mənşəli yetməzliyi klinik olaraq necə diferensasiya etmək olar?

Oksigenoterapiyaya cavabla.

Hiperkapniya olan xəstədə oksigenin təzyiqi normal ola bilərmi?

Ola bilər: sepsis, yüksək hərarət, çoxlu qida qəbulu, XOAX olan xəstəyə oksigen verilməsi

Postoperativ tənəffüs yetməzliyinin səbəbləri hansılardır?

Ağrıya, narkotik və relaksantlara bağlı hipoventilyasiya

İnfuziya və SİRS-in törətdiyi ağciyər ödeminə bağlı alveolo-kapilyar disfunksiya (V/Q pozulması)

XOAX olan xəstəyə oksigen verildikdə niyə tənəffüs yetməzliyi əmələ gələ bilər?

Oksigen verməklə qanda oksigen normallaşır, tənəffüs mərkəzinin stimulyasiyası azalır, ona görə də hipoventilyasiya baş verir.

Tənəffüs yetməzliyinin klinik əlamətləri hansılardır?

Hipoksemiya əlamətləri

Hiperkapniya əlamətləri

Əlavə tənəffüs əzələlərinin fəaliyyəti

Tənəffüs yetməzliyinin diaqnozu necə dəqiqləşdirilir?

AQQA ilə

AQQA nədir?

Arterial qanda qan qazları analizi

AQQA-da hansı əsas göstəicilərə baxılır?

pH, PaO₂, PaCO₂, əsas defisiti, HCO₂

Venoz qanda qan qazı analizinin klinik əhəmiyyəti nədir?

Qanda pH-ı təyin etmək üçün

Mexaniki ventilyasiyada məqsəd nədir?

Alveolyar ventilyasiya, funksional alveol sayını artırmaq və tənəffüs əzələlərinin işini azaltmaq

Mexaniki ventilyasiyaya konkret göstərişlər nələrdir?

Hava yolunu açıq tuta bilməyən vəziyyət (huşsuz xəstə)

Tənəffüs əzələlərinin aşırı fəaliyyəti

Ağır hipoksemiya – oksigen verilməsinə baxmayaraq PaO₂ ≤55 mm Hg st.

Ağır asidoz – PaCO₂ ≥50 mm Hg st

Taxipnoe ≥35

Mexaniki ventilyasiyada hansı parametrlərə diqqət edilməlidir?

Nəfəsalma havasında oksigen fraksiyası (FiO₂)

Həcm

Təzyiq

Tezlik

Nəfəsalma/nəfəsvermə nisbəti

Rejim

Sedasiya və digər

Oksigenasiyanın hədəfi nədir?

PaO₂ ≥60 mm Hg st, SpO₂ ≥ 92%

Oksigenasiyanı korreksiya etmək üçün hansı parametrləri ilk növbədə ayarlamaq lazımdır?

Nəfəsalma havasında oksigen fraksiyasını

Ventilyasiya təzyiqini

Nəfəsalma müddətini

Niyə ventilyasiya təzyiqinin artması oksigenasiyanı artıra bilir?

Rezervdəki və kollaps olmuş alveolları açır, diffuziya səthini artırır.

Karbon qazı çıxışının korreksiyasında hədəf nədir?

PaCO₂ ≤50 mm Hg st.

Karbon qazı çıxışını korreksiya etmək üçün ilk növbədə hansı parametrləri ayarlamaq lazımdır?

Ventilyasiya həcmini

Ventilyasiya tezliyini

Xəstəyə oksigen verildikdə saturasiya artarsa ilk növbədə nə düşünərsiniz?

Hipoventilyasiya və V/Q pozulmsı

Xəstəyə oksigen verilməsinə baxmayaraq saturasiya düzəlmirsə nə düşünərsiniz?

Hava yolu tıxanması, ağır hipoventilyasiya, şunt mexanizmi və agciyərin ağır zədələnmələri

Oksigen verildikdə qanda karbon qazı artarsa nə düşünərsiniz?

Oksigenoterapiyaya bağlı hipoventilyasiya

PEEP nədir?

Nəfəsalma sonunda müsbət təzyiq

CPAP nədir?

Daimi müsbət təzyiqlə ASV rejimi

Suallar

Cavalar

Kritik vəziyyət nədir?

Həyati təhlükə daşıyan orqan disfunksiyası və disfunksiya riski.

Orqan disfunksiyası nədir?

Orqanın funksiyasını kifayət qədər yerinə yetirə bilməməsidir.

Orqan yetməzliyi nədir?

Əvəzedici müalicə gərəkdirən disfunksiyadır.

Reanimasiya nədir?

Yenidən canlandırma və ya həyatın bərpasıdır.

İntensiv terapiya nədir?

Orqan funksiyalarının müvvəqəti əvəz edilməsidir, dəstək müalicəsi də deyilir.

Monitorizasiya nədir?

Funksiyalara arasıkəsilməz nəzarətdir, klinik, laborator və cihazlar vasitəsi ilə aparıla bilir.

Kritik vəziyyətlərin səbəbləri nələrdir?

Oksigenasiya, su-elektrolit, qida və istilik təminini kəskin pozan vəziyyətlər: tənəffüs, hemodinamik, beyin, qaraciyər, böyrək, bağırsaq və koaqulyasion yetməzliklər.

“Böyük qüsurlu dövran” nə deməkdir?

Tənəffüs, hemodinamik və ya beyin yetməzliyi hipoksiya törədir, hipoksiya isə bunların hər birinə gətirib çıxarır.

“Həyəcan əlamətləri” hansılardır?

huşsuz, qeyri-adekvat və yuxulu xəstə

xırıltılı tənəffüs, çətin tənəffüs, təngənəfəslik, sianoz.

taxikardiya, aritmiya, soyuq dəri, hipotenziya, ortostatik kollaps, qanaxma

travma

yüksək hərarət, yayğın ödemlər, sidik ifrazının azalması, gərgin qarın

Stabilləşdirmə nədir?

Həyatqurtarma və ya orqanizmin oksigenasiyasını təmin etmə.

Stabilləşmənin göstəricisi nədir?

Hemodinamika stabildir, qanın pH – 7.4, laktat normallaşıb, sidik ifrazı – böyüklərdə 0,5-1 ml/kq/saat, uşaqlarda 1-2 ml/kq/saat

Ardıcıl və pilləli yardım nə deməkdir?

YADDAŞ (Yol, Ağciyər, Dövran, beyin (Düşüncə), Açıq müayinə, Şərait) ardıcıllığı ilə yoxlama və korreksiya.

Sindromoloji yanaşma nə deməkdir?

Əvvəl sindrom təyin olunur və dəstək müalicələri ilə korreksiya edilir, sonra səbəb axtarılır (“əvvəl sindrom, sonra səbəb”)

Kritik xəstələrdə hansı göstəricilərin monitorizasiyası vacibdir?

Temperatur

EKQ

Arterial təzyiq

Mərkəzi venoz təzyiq

Pulsoksimetriya

Kapnoqrafiya

GKŞ

Hemoqram

Sidik ifrazı

AQQA

Kreatinin

Laxtalanma

Şəkər

Qc göstəriciləri

Digər