Özət
CROHN xəstəliyi həzm traktını seqmentar əhatə edən və bütün qatları zədələyən (transmural) qranulomatoz iltihabi xəstəlikdir. Səbəbi dəqiq məlum deyil. Nazik bağırsağın distal hissəsinin iltihablaşması regional və ya terminal ileit də adlanır. Bəzi hallarda asimptomatik ola bilir, lakin əksər hallarda diareya və ağrılarla başlayır, uzun müddət davam edir. Kəskinləşmə və remissiya fazaları təkrarlanır, qida azlığı, keçməzlik, abses, fistul, ekstraintestinal ağırlaşmalar və sepsis törədə bilir. Xəstəliyin diaqnozunun dəqiqləşdirilməsi üçün klinik müayinələrlə yanaşı KT/MRT, endoskopiya+biopsiya, bəzən genetik müayinələr və digər xəstəliklərdən differensiasiya lazım gəlir. Uzunmüddətli diareya, təkrarlanan qarın ağrıları, özündə və ya ailə üzvlərində Crohn xəstəliyi, görüntüləmə üsullarından iltihab, divar qalınlaşması, bağırsaqətrafı infiltrasiya, biopsiyada qranulomatoz iltihab xarakterik əlamətləridir. Müalicə əsasən konservativdir (antibiotik, QSİƏD, steroidlər, anti-TNF). Cərrahi müalicə ağırlaşmalrda göstərişdir.
Nazik bağırsaq keçməzliyi üzrə suallar
N.Y.Bayramov, A.K.Səfiyeva, F.A.Qəhrəmanova
|
Suallar |
Cavablar |
|
CROHN xəstəliyi nədir? |
Həzm traktının müəyyən seqmentinin bütün qatlarını əhatə edən (transmural) qranulomatoz iltihab xəstəliyi |
|
Rastgəlmə tezliyi nə qədərdir? |
ABŞ və Avropada 100 000 nəfərdən 2-9-da, Aşkenazi yəhudiləri arasında daha çox. |
|
Hansı formaları var? |
Lokalizasiyasına görə
Ağırlıq dərəcəsinə görə
|
|
Səbəblər və ya risk faktorlar hansılardır? |
Dəqiq məlum deyil. Genetik, immunoloji, infeksion və ekzogen faktorlar |
|
Patogenezi nədən ibarətdir? |
Patoloji dövran: Selikli qişanın daimi zədələnməsi və immuntənzimin pozulması→ itihab→ qranulomların yaranması → zədələnmə |
|
Proses həzm traktının daha çox hansı hissəsində rast gəlir? |
Həzm traktının istənilən hissəsində - ən çox distal ileum (75-80%), anal nahiyə və kolon |
|
Gediş xüsusiyyəti necədir? |
təkrarlanan – 75-85%; uzunmüddətli remissiya – 10-20%; refrakter gediş – 5%. |
|
Ağırlaşmaları hansılardır? |
İntestinal ağırlaşmalar (20-60%)
Sistemik ağırlaşmaları (20-30%)
|
|
Klinik əlamətlər hansılardır? |
diareya - 90%, təkrarlanan ağrılar, qarında kütlə, qızdırma, anemiya, anorektal patologiya, yorğunluq, malnutrisiya, arıqlama |
|
Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır? |
Uzunmüddətli diareya, təkrarlanan qarın ağrıları və subfebril hərarət olan; Ailə üzvlərində və anamnezində Crohn xəstəliyi olan şəxslərdə anorektal patologiya, qarındaxili abseslər, xarici fistullar olması; Kəskin bağırsaq keçməzliyi, bağırsaqdaxili kütlə, abses müəyyən edilən |
|
Dəqiqləşdimək üçün hansı müayinələr lazımdır? |
KT/MRT, endoskopiya+biopsiya, bəzən genetik müayinələr |
|
Laborator əlamətləri hansılardır? |
Yüksək leykositoz, EÇS-nin artması və CRZ, anemiya, hipoalbuminemiya, steatoreya, D-ksilozanın absorbsiyasının azalması, nəcisin bakterioloji kulturu, genetik müayinələr (NOD2/CARD15 genləri) |
|
Görüntüləmə əlamətləri hansılardır? |
Bağırsağın divarının qalınlaşması Bağırsağın daralması Çözün infiltrasiyası Limfadenopatiya Abses(lər) Xarici və daxili fistul(lar) |
|
Diaqnostik kriteriyaları hansılardır? |
Xarakterik anamnez (uzunmüddətli diareya, təkrarlanan qarın ağrıları, özündə və ya ailə üzvlərində Crohn xəstəliyinin mövcudluğu); Endoskopik əlamətlər; KT /MRT əlamətləri; Bioptatda qranulomatoz iltihab əlamətləri. |
|
Müalicə üsulları hansılardır? |
konservativ və cərrahi |
|
Əməliyyata göstərişlər hansılardır? |
Obstruksiya (ən çox rast gələn göstərişdir); Perforasiya (abses, daxili və xarici fistullar, kəskin peritonit); Massiv qanaxma; Neoplastik proseslərdən differensiasiyanın çətinlikləri (mümkünsüzlüyü). |
|
Əməliyyat üsulları hansılardır? |
Bağırsağın zədələnmiş hissəsinin rezeksiyası; Strikturoplastika; Abses(lər)in sanasiyası və drenajı. |
|
Xəstəliyin ən xaraketrik özəlliyini bir cümlə ilə necə ifadə edərsiniz? |
Crohn bədxassəli xəstəlik deyil, lakin xroniki gedişlidir. |