Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Elmi-Tibbi Şurasının 6 dekabr 2018 tarixli 24 saylı və Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 07.02.2019 tarixli F-66 saylı qərarı ilə “070101-Müalicə işi” ixtisası üzrə dərslik kimi təsdiq edilmişdir

Ağciyər vərəmi - Özət və Suallar

Özət

Vərəm xəstəliyi ağciyərin və ya ekstrapulmonar orqanların Mycobacterium bakteriyası tərəfindən törədilən spesifik qranulomatoz infeksiyasıdır. Ağciyər vərəmi birincili vərəm, reaktivasiya, endobronxial vərəm və tuberkuloma kimi klinik formalarla ortaya çıxa bilər. Diaqnostikasında klinik və görüntüləmə ilə yanaşı PZR müayinəsi mühüm rol oynayır. Xəstəliyin əsas müalicəsi konservativdir (izoniazid, streptomisin, rifampisin, etambutol), cərrahi müalicə differensiasiya çətinliyi və cərrahi ağırlaşmalar əməliyyata  göstəriş sayılır.

 

Ağciyər vərəmi üzrə suallar

N.Y.Bayramov, Ş.Ə.Məmmədova

 

Suallar

Cavablar

Vərəm nədir?

Ağciyərin və ya ekstrapulmonar orqanların Mycobacterium bakteriyası tərəfindən törədilən spesifik granulomatoz infeksiyasıdır

Hansı klinik formaları var?

  • Pulmonar
  • Ekstrapulmonar – sümük, perikard, periton, plevra, beyin, limfa düyünü, sidik-cinsiyyət sistemi və s.

Ağciyər vərəminin hansı klinik formaları var?

  • Birincili vərəm – ümumi və lokal simptomlar, ağciyərdə infiltrasiya, limfadenopatiya və bəzən də plevral maye
  • Reaktivasiya – adətən apikal və arxa seqmetləri tutan pnevmoniya
  • Endobronxial vərəm – xroniki bronxit əlamətləri (öskürək və “hürmə səsi”)
  • Tuberkuloma

Səbəbi və ya risk faktorları nələrdir?

  • Mycobacterium tuberculosis (95%)
  • Mycobacterium bovis
  • Mycobacterium avium

Gediş xüsusiyyəti necədir?

Ilkin vərəm → latent forma → reaktivasiya

Ağırlaşmaları nələrdir?

  • Hemoptiz
  • Pnevmotoraks
  • Bronxoektaziya
  • Geniş ağciyər zədələnməsi
  • Maliqnizasiya
  • Venoz tromboz
  • Xronik pulmonar aspergilloz

Klinik əlamətləri hansılardır?

  • Ümumi simptomlar
    • zəiflik
    • hərarət
    • iştahsızlıq
    • arıqlama
    • gecə tərləmələri
  • Lokal simptomlar
    • təngnəfəslik
    • öskürək
    • döş qəfəsi ağrıları

Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır?

  • Hərarət, öskürək, gecə tərləmələri, halsızlıq, davamlı öskürək, hemoptiz əlamətləri olan
  • Pnevmoniya, plevrit, pnevmotoraks
  • Anamnezdə və ailədə vərəm olanlarda ağciyər xəstəliyi əlamətləri

Dəqiqləşdirmək üçün hansı müayinələr lazımdır?

  • Rentgenoqrafiya/KT - qeyri-spesifik
  • Bronxoskopiya – endobronxial vərəmdə
  • Bəlğəmin mikrobioloji müayinəsi, PZR keyfiyyət testi
  • Biopsiya

Görüntüləmə əlamətləri nələrdir?

Rentgenoqrafiya/KT – ağciyər parenximasında pnevmoniya, kaverna, tuberkuloma

Digər müayinələrdə nə tapılır?

Seroloji və digər testlər (Moutoux və interferon-gamma testi) – hiperhəssaslığı göstərir, aktiv xəstəliyi təsdiq və ya inkar etmir

Toxuma bioptatlarında qranulomatoz iltihab, böyük Langhans hüceyrələri və kazeoz qranulomalar vərəm üçün xarakterikdir.

Diaqnostik kriteriyalarını sadala?

  • Laborator təsdiqlənmiş vərəm diaqnozu
  • Klinik vərəm diaqnozu – PZR neqativdir, bakteriya aşkarlanmır

Müalicə üsulları hansılardır?

  • Konservativ – izoniazid, streptomisin, rifampin, etambutol
  • Cərrahi

Əməliyyata göstərişlər nələrdir?

  • Geniş ağciyər destruksiyası
  • Profuz qanaxma
  • Bronxo-plevral fitula
  • İnfektiv kaverna
  • Xərçəngdən diferensasiya çətinliyi

Proqnozu nədir?

Letallığı 10%-dən azdır