Appendiksin xəstəlikləri - Özət və Suallar
Özət
Kəskin appendisit soğulcanabənzər çıxıntının kəskin iltihabı xəstəliyidir, əksər hallarda çıxıntının mənfəzinin tıxanması nəticəsində (nəcis daşları, limfiod hiperplaziya, qurd invaziyası və s) neydana gəlir. Mənfəzdaxili durğunluq və hipertenziya əvvəl selikli qişada aseptik iltihab törədir, sonra infeksiyanın inkişafı prosesi ağırlaşdırır və divarda destruksiyalar meydana gəlir. Xəstəlik tipik halda epiqastral və ya göbəkətrafı ağrılarla kəskin başlayır, bir neçə saat ərzində ağrılar sağ qalça çuxurunda lokallaşır, bulantı və azsaylı qusmalar ola bilər. Müalicə olnmadıqda bir neçə saat sonra perforasiya, peritonit, abses, sepsis, keçməzlik və s. kimi ağırlaşmalara səbəb ola bilir. Diaqnostikasında ilkin klinik laborator və USM müayinəsi ilə əksər hallrda diaqnozunu qoymaq mümükün olur, bəzən KT (uşaqlarda və hamilələrdə MRT), həttda laparoskopiya gərəkə bilir. Sağ qalça çuxurunda ağrı, palpator ağrı, iltihab göstəriciləri (leykositoz, qranulositoz, CRP artması), USM-də kəskin apendisit əlamətləri və digər xəstəliklərin inkarı xarakterik əlamətləridir. Kəskin apendisitin standart müayinəsi appendektomiyadır, laparoskopik üsul ilk seçimdir.
Kəskin apendisitin ağırlaşmalraında uyğun müalicələr seçilir: infiltratda konservativ, absesdə drenaj, peritonitdə sanasiya və drenaj, tifilitdə extraperitonizasiya, pilefilebitdə antibiotikoterapiya və s.
Soxulcanabənzər çıxıntının şişləri çox nadir hallarda rast gəlinir, xoşxassəli şışlərinə nevromalar, miomalar, lipomalar, angiomalar, fibromalar və poliplər (adenomatoz və hovcuqlu), bədxassəli şişlərinə isə - xərçəng, karsinoid və retikuloblastoma aiddir. Karsinoid şiləri çıxmaq şərti ilə apendiks şişləri spesifik əlamətlər vermir, kliniki olaraq kəskin apendisit və ya xroniki ağrı əlamətləri ilə birüzə verir, mövcudluğu və təbiəti isə yalnız histoloji müayinədə təyin edilir.
Karsinoid şişlərində və xoş xassəli törəmələrdə əksər hallrda appendekomiya yetərli olur. Adenokarsinomalarda hemikolektomiya lazım gəlir. Mukoseli psevdomiksomadan fərqlədnrimək lazım gəlir, xoş xassəli səbəbli mukosellərdə appendektomiya, bəd xassəli səbəbli mukosellərdə isə geniş rezeksiyalar uyğun müalicələr lazım gəlir
Appendiks xəstəlikləri üzrə suallar
N.Y.Bayramov, A.K.Səfiyeva
Kəskin apendisit və ağırlaşmaları
|
Suallar |
Cavablar |
|
Appendisit nədir? |
Soğulcanabənzər çıxıntının obstruksiyası nəticəsində appendiksin iltihabi (perforasiya və nekroz da ola bilir). |
|
Səbəbi nədir? |
Limfoid hiperplaziya və fekalit (appendikolit) Nadir hallarda-parazit, yad cisim, tumor (karsinoid) |
|
Kəskin appendisitin rast gəlmə tezliyi nə qədərdir? |
Təqribən 7-20% |
|
Ən çox rast gəlinən təcili abdominal cərrahi xəstəlik hansıdır? |
Kəskin appendisit |
|
Appendisit klassik olaraq hansı əlamətlərlə biruzə verir? |
Klassik xronologiya:
|
|
Ağrı nəyə görə göbək ətrafında olur? |
Erkən mərhələdəki visseral ağrı implusları günəş kələfinə getdiyi üçün |
|
Ağrı nəyə görə sağ qalça çuxurunda lokallaşır? |
Peritonda iltihab başladıqda somatik ağrılar meydana gəldiyi üçün |
|
Appendisitin obyektiv əlamətləri hansılardır? |
Peritonun lokal qıcıqlanma əlamətləri:
|
|
Obturator əzələ əlaməti nə deməkdir? |
Ayağı bud və diz oynağı səviyyəsində içəri burarkən ağrının baş verməsi və ya artmasıdır. Adətən çanaqda yerləşən appendisitlərdə rast gəlinir. |
|
Psoas əlaməti nə deməkdir? |
Dizi bükmədən sağ aşağı ətrafı yuxarı qaldırarkən ağrının baş verməsi və ya artmasıdır. Adətən retrosekal yerləşən appendisitlərdə rast gəlinir. |
|
Rovsinq əlaməti nə deməkdir? |
Sol qalça çuxurunu perkusiya edərkən sağda ağrı |
|
McBurney nöqtəsi nədir? |
Yuxarı qalça tini ilə göbəyi birləşdirən xəttin bayır və orta 1/3 arasındakı nöqtədir. Kəskin appendisitdə maksimal ağrı da bu nöqtədə olur. |
|
Kəskin appendisiti hansı xəstəliklərlə differensiasiya etmək lazım gəlir? |
Mekkel divertikulu Kron xəstəliyi xora perforasiyası invaginasiya qəbizlik qastroenterit burulma törəmə yumurtalıq burulması, sisti və törəməsi adneksitlər boru hamiləliyi mezenterik limfadenit sidik yollarının iltihab pielonefrit sidik daşı digər |
|
Kəskin appendisiti digər xəstəliklərdən differensiasiya çətinliyi yaranarsa ən güvənli müayinə hansılardır? |
Klinik, tomoqrafik və laparoskopik müayinələr. |
|
Kəskin appendisitdə hansı laborator testlər yoxlanılmalıdır? |
Qanın ümumi analizi (leykositoz, qranulositoz) CRP Sidik analizi: pielonefrit və böyrək daşının istisna etmək üçün (qeyd: yüngül hematuriya və piuriya çanaq iltihablı appendisitlərdə də ola bilər). Gənc qadınlarda betta HCG |
|
Hansı görüntüləmə müayinələri lazım gələ bilir? |
USM, KT, MRT |
|
MRT kimlərdə daha çox tövsiyə olunur? |
Hamilələrdə və uşaqlarda |
|
Kəskin appendisitlərdə klassik olaraq qusma nə vaxt baş verir? |
Adətən ağrıdan sonra baş verir. Qastroenteritlərdə isə adətən qusma ağrıdan əvvəl başlayır. |
|
Pozitiv sidik analizi appendisiti inkar edirmi? |
Xeyr! Periappendikulyar iltihab fonunda uretral iltihab olur ki, bu da sidikdə iltihabı dəyişikliklər törədə bilir. |
|
Kəskin appendisitlərdə KT-də hansı əlamətlər görünür? |
Appendiks diametrinin böyüməsi (6 mm-dən çox), ətraf yağ toxumasında ödem, maye |
|
Əməliyyatönü hansı hazırlıqlar aparılır? |
|
|
Laparoskopik appendektomiya kimlərdə ilk seçimdir? |
Qadınlarda və fiziki iş görənlərdə |
|
Ağırlaşmamış (sadə, səthi, kataral) kəskin appendisitdə müalicə tədbirləri hansılardır? |
İnfuziya, antibiotic və appendektomiya. |
|
Perforativ kəskin appendisitin müalicəsi nədən ibarətdir? |
İnfuziya, appendektomiya, qarında olan maye və irinin drenajı, antibiotikoterapiya, yaranın çox hallarda açıq buraxılması (yalnız fassiya qapanır, yara ikincili sağalır). |
|
Appendikulyar absesin müalicəsi necədir? |
Absesin perkutan drenajı, antibiotikoterapiya, gərəkərsə planlı appendektomiya (6 həftə sonra) |
|
Appendikulyar infiltratın müalicəsi necədir? |
Konservativ müalicə və iltihab söndükdən sonra (6-8 həftə) appendektomiya. |
|
Ağırlaşmamış appendisitlərdə antibiotikoterapiya nə qədər davam etdirilməlidir? |
Adətən əməliyyatönü tək doza. |
|
Perforativ appendisitlərdə antibiotik nə qədər müddətə verilir? |
Leykositlərin sayı normallaşır, həyat göstəriciləri stabilləşir, hərarət olmur, bağırsaq fəaliyyəti bərpa olunur (adətən 3-5 gün) |
|
Perforasiya riski nə qədərdir? |
Xəstəlik başladıqdan sonrakı 24 saat ərzində 25%, 36 saat ərzində 50%, 48 saat ərzində isə 75% |
|
Hamilələrdə ən çox rastlanan təcili əməliyyat hansıdır? |
Appendisit (uşaqlığın böyüməsi ilə əlaqədar ağrı sağ yuxarı kvadrantda ola bilər) |
|
Appendisit hansı ağırlaşmaları törədə bilər? |
Peritonit, abses, infiltrat, pilefilebit, keçməzlik |
|
Retrosekal retroperitoneal appendiks populyasiyanın neçə faizində olur? |
Təxminən 15% |
|
Əgər təftişdə appendiks normal görünərsə çıxarılmalıdırmı? |
Bəli. Çünki makroskopik normal görünən appendiklərin təxminən yarısında mikroskopik olaraq iltihab tapılır. |
|
Neçə faiz hallarda appendisitə görə aparılan əməliyyatlarda appendiksdə makroskopik dəyişiklik tapılmır? |
20%-ə qədər. Qeyd etmək lazımdır ki, appendisiti səhv olaraq saxlamaqdansa normal appendiksi çıxarmaq daha düzgündür. |
|
“Təsadüfü” appendektomiya nədir? |
Qarın boşluğunun müxtəlif əməliyyatları zamanı normal appendiksin çıxarılmasıdır. |
|
Appendektomiyanın ağırlaşmaları hansılardır? |
Bitişmə xəstəliyi, fistul, yara irinləməsi, qadınlarda perforasiya zamanı infertilite, sağ qasıq yırtığının əmələ gəlmə riskinin artması, güdül absesi, qanaxma, peritonit |
|
Kəskin appendisitlərdə əməliyyat vaxtı rutin olaraq kültür götürülürmü? |
Xeyr !!!. Kültür perforativ appendisitlərdə götürülür. |
|
Appendiksi necə tapmaq olar? |
Kor bağırsaq zolağını təqib edərək. |
|
Retrosekal və retroperitoneal appendiksi necə tapmaq olar? |
Kor bağırsağın lateral peritoneal büküşünü açaraq. |
|
Nəyə görə appendektomiyadan sonra güdüldə olan mukoza elektrokoaqulyasiya olmalıdır? |
Mukosele əmələ gəlməməsi üçün. |
|
Əgər terminal ileumda Crohn xəstəliyi aşkarlanıbsa appendiks çıxarılırmı? |
Bəli!! Əgər appendiksin əsası prosesə cəlb olunmayıbsa. |
|
Əgər əməliyyatda appendiks normal görünürsə ilk növbədə hansı orqanları təftiş edərsiniz? |
Terminal ileum: Mekkel divertikulu, Crohn xəstəliyi, invaginasiya Ginekoloji: Sist, yumurtalıq burulması Yırtıqlar, düz əzələ yatağı hematoması |
|
Əməliyyatdan sonra ən çox rast gəlinən ağırlaşma hansıdır? |
Yara infeksiyası |
Appendiks törəmələri
|
Appendiks törəmələrindən ən çox rast gəlinəni hansıdır? |
Karsinoid tumor |
|
Ölçüsü 2 sm-dən az olan appendiks karsinoidinin müalicəsi? |
Appendektomiya (əgər bağırsaq divarını keçməyibsə) |
|
Ölçüsü 2 sm-dən böyük appendiks karsinoidinin müalicəsi? |
Sağ hemikolektomiya |
|
Appendiks karsinoidinin neçə faizi maligndir? |
5% aşağı |
|
Appendiks tumorlarının növləri? |
Karsinoid, adenokarsinoma, malignant adenoid, miksoid adenokarsinoma |
|
Appendiks tumorunun hansı növü appendiks partlayan zaman peritoneal yayılma verir? |
Miksoid adenokarsinoma |