Diafrqamanın xəstəlikləri - Özət və Suallar
Özət
Diafraqma qarın və döş boşluqları arasında yerləşən əzələ-vətər tərkibli orqandır, arakəsmə, tənəffüs və qarındaxili təzyiqi artırma funskiyalarını daşıyır.
Diafrqamanın xəstəlikləri arasında ən çox rast gəlinənləri yırtıqlardır, lakin relaksasiya və törəmələrdə rast gəlinə bilir.
Yırtıqlar diafrqamanın təbii və qazanılmış defektlərindən baş verə bilir, yerinə görə hiatal (sürüşgən, parazofageal, qarışıq), Morqan, Bokdalek, postravmatik ola bilir. Sürüşgən yırtıqlar istisna olmaqla bütün diafrqama yırtıqları boğulma və döşdaxili orqanları sıxma kimi ağırlaşmalar törədə bilərlər. Sürüşgən yırtıqlar üçün qıcıqrma və refluks ezofagit, digərləri üçün isə ağrı və təngənəfəslik xarakterik əlamətlərdir. Sürüşgən yırtıqların diaqnozu adətən endoskopiya ilə, digərlərininki isə rentgen və KT ilə qoyulur. Cərrahi üsul bütün yırtıqlarda əsas müalicədir, sürüşgən yırtıqlarda fundoplikasiya, digərlərində isə plastika tövsiyə edilir və bioloji yamaqlar ilk seçim sayılır.
Diafrqama relaksasiyası əzələ hissəsinin yığılabilməməsidir, andangəlmə əzələ aplasziyası və diafrqamal sinir zədələməsi nəticvəsində baş verə bilir. Klinik olaraq asimptomatik ola bilər və ya yırtıq əlamətləri ilə ortaya çıxa bilir. Diaqnozu dinamik rentgen və KT ilə dəqiqləşdirilir. Simtomatik hallarda cərrahi müalicə- plastic lazım gəlir.
Diafraqma törəmələrinin əksəriyyəti ikincilidir, birincili şişləri nadir rast gəlinir. Birincili törəmələrin əksəriyyəti xoş xassəlidir, kistlər, fibroma, lipoma, neyrofibroma, limfangioma və kistlər.r, törəmələrin təxminən yarısı sistlərdir.
Bədxassəli törəmələr arasında ən çox rast gəlinəni leyomiosarkorma, fibrosarkoma və metastatik adenokarsinomadır.
Kiçik (10 sm-dən kiçik) xoşxassəli törəmələr adətən asimptomatik olur, bəd xassəli törəmələrdə isə əsas xəstəliyin əlamətləri ön planda durur. Diaqnozu klinik və KT əlamətlərinə görə qoyulur. Müalicəsi cərrahi eksiziyadır.
Diafrqama üzrə suallar
N.Y.Bayramov, Ş.Ə.Məmmədova
|
Suallar |
Cavablar |
|
Diafraqma nədir? |
Döş və qarın boşluğu arasında əzələ-vətər araskəsməsi |
|
Funksiyası nədir? |
Arakəsmə, tənəffüs və qarındazili təzyiqi artırma |
|
Diafrqamada hansı təbii dəliklər var? |
Böyük dəliklər – ezofageal, aortal və aşağı boş vena dəlikləri Kiçik – parasternal (Morgan) və kosto-vertebral (Bokdalek) |
|
Diafrqamanın hansı yırtıqları ola bilir? |
|
|
Hiatal yırtıq nədir? |
Qida borusu dəliyindən baş verən yırtıq |
|
Hiatal yırtıqların hansı növləri var? |
Sürüşkən Paraezofageal Qarışıq |
|
Sürüşgən yırtıq nədir? |
Mədə və qastroezofageal birləşmənin ezofageal hiatusdan döş boşluğuna yırtığıdır. |
|
Rast gəlmə tezliyi nə qədərdir? |
Bütün hiatal yırtıqların 90% ni təşkil edir |
|
Simptomları hansılardır? |
Əksər hallarda asimptomatik gedir. Lakin xəstələrdə reflüks, disfagiya, ağciyər problemləri ola bilər. |
|
Diaqnoz necə qoyulur? |
Rentgenoskopiya, manometriya, endoskopiya |
|
Ağırlaşmaları hansılardır? |
|
|
Müalicəsi nədir? |
|
|
Cərrahi müalicəsi nədir? |
Laparoskopik fundoplikasiya – Toupet və ya Nissen |
|
Paraezofageal yırtıq nədir? |
Mədənin və digər orqanların ezofageal hiatusdan döş qəfəsinə keçməsidir, qastroezofageal birləşmə yerini dəyişmir. |
|
Rastgəlmə tezliyi nə qədərdir? |
Bütün hiatal yırtıqların 5%-ni təşkil edir. |
|
Hansı əlamətləri var? |
Kəskin və ya xroniki mexaniki keçməzlik, disfagiya, strangulyasiya, bəzən asimptomatik. |
|
Hansı ağırlaşmaları var? |
Qanaxma, boğulma, strangulyasiya, obstruksiya |
|
Müalicəsi nədir? |
Cərrahi |
|
Postravmatik yırtıq nədir? |
Diafrqama yralanamalarından sonra baş verən yırıtq |
|
Relaksasiya nədir? |
Diafraqamanın yığıla bilməməsi |
|
Difrqamada ən çox hansı törəmələr rast gəlinir? |
İkincili |