Suallar

Cavablar

Qəbizlik nəyə deyilir?

Həftədə 3 dəfədən az defekasiya aktı və ya ağrılı defekasiyanın olmasına qəbizlik, yaxud konstipasiya deyilir.

Rastgəlməsi

Böyüklərin 2-30%-də qəbizlik problemi vardır 65 yaşından yuxarı olan qadınlar da kişilərə nisbətən 3 dəfə artıq rast gəlinir.

Suallar

Cavablar

Koksiqodiniya nədir?

Büzdüm nahiyəsində olan ağrılara deyilir.

Rastgəlməsi

Qadınlarda kişilərə nisbətən 3 dəfə artıq rast gəlinir.

Klinikası

Büzdüm nahiyəsində olan ağrı.

Diaqnostikası

Koksoqodiniya əksər hallarda digər xəstəliklərin əlamətidir. Büzdüm nahiyəsinin palpasiyası, Düz bağırsağın digital müayinəsi əhəmiyyətli müayinədir

Suallar

Cavablar

Anal kriptit nədir?

Kriptaların və bura açılan vəzilərin iltihablaşmasıdır.

Kliniki əlamətləri

Ağrı, qəbizlik, şişkinlik, qızartı, qaşınma, yanma hissi, bəzən nəcis qaçırtma.

Differensial diaqnostikası

• Rektal abses,
• Pararektal fistul,
• Pilonidal sinus,
• Qəbizlik,
• Yaşlı xəstələrdə alt intestinal qanaxma,
• Bağırsağın iltihabi xəstəlikləri,
• Divertikulyoz.

Müalicəsi

• Qəbizlik və ya ishalın aradan qaldırılması
• Bol maye qəbulu
• İdman və ya Kegel hərəkətləri
• Ağrıkəsici məlhəmlərdən istifadə
• Antibakterial müalicə
• Oturaq vannalar.

Suallar

Cavablar

Anal qaşınma nədir?

Anal nahiyyədə davamlı qaşınmadır

Rastəlmə tezliyi nə qədərdir?

• Anal qaşınmaya 1-4% hallarda və ən çox kişilərdə rast gəlinir.
• Ən çox 40-60 yaş arası müşahidə olunur.

Hansı klinik formaları var?

• Yüngül: perianal nahiyənin müayinəsi zaman heç bir patologiya aşkarlanmır, lakin anoskopiya ağrılıdır
• Orta: dəridə qızartı və quruluq, çatlama qeyd edilir
• Ağır: dəri qızartılı və islanma müşahidə olunur, səthi xoralar qeyd edilir
• Xronik: dərinin rəngi solğun olur, tüklər isə tökülür.

Səbəbi və ya risk faktorları nələrdir?

• İdiopatik (50-90%)
• Qida
• İçkilər
• Alkoqol
• Şəxsi gigiyena
• Dərmanlar
• Kimyəvi maddələr
• İnfeksiya (göbələk, bakterial, virus, parazitar)
• Psixoloji (stress, depressiya)
• Dəri xəstəlikləri
• Qadın xəstəlikləri
• Yaralanmalar
• Xroniki qəbizlik, ishal
• Bağırsağın iltihabi xəstəlikləri
• Düz bağırsağın xəstəlikləri və s.

Patogenezi nədən ibarətdir?

Perianal nahiyədə nəcis qalıqlarının olması anal qaşınmaya və yanmaya səbəb  ola bilər. Lakin, anal qaşınma və yanma hissi anal nahiyəni həddən artıq təmiz saxlayan insanlarda da görülə bilər. Perianal dəridə olan vəzilərin azalması, dəridə quruluq, qoruma mexanizminin zəifləməsi, travmatizasiya, dəri həsaslığının artması digər mexanizmlərdir.

Ağırlaşmaları nələrdir?

Anal sepsis və ya çanaq sepsisi.

Klinik əlamətləri hansılardır?

• Perianal nahiyədə qızartı,
• Sulanma, ağrı,
• Yanma hissi
• Perianal dərinin sərtləşməsi.

Dəqiqləşdimək üçün hansı müayinələr lazımdır?

• Klinika
• Kolonoskopiya
• Ginekoloji müayinələr
• Allergik testlər
• Dərinin biopsiyası.

Müalicə üsulları hansılardır?

• Göbələkəleyhinə dərman preparatları: kremlər, tabletlər
• Antibiotiklər
• Parazitəleyhinə dərman preparatları: albendazol
• Qaşınmanın qarşısını almaq üçün preparatlar: kremlər, pastalar və s.
• Cərrahi müalicə: qaşınmanı yaradan əsas xəstəliyin aradan qaldırılması (babasil, anal çat, anal fistul və s.)

Suallar

Cavablar

Anal inkotinensiya nədir?

Duru və bərk nəcisin saxlana bilməməsinə deyilir.

Rastgəlmə tezliyi nə qədərdir?

Anal inkontinensiyaya 1-18% insanlarda (4- 24%-i qadınlar, 5%-i kişilər) rast gəlinir. Nəcis qaçırtma qadınlarda kişilərdən 8 dəfə artıq izlənilir. Anal inkontinensiya hallarına 65 yaşından sonra daha çox rast gəlinir.

Səbəbi və ya risk faktorları nələrdir?

• Çanaq sümüyünün və çanaq dibi əzələlərinin zədələnmələləri
• Anorektal nahiyədə aparılan cərrahi əməliyyatlr (az rast gəlinən səbəblərdəndir)
• Doğuş zamanı zədələnmələr
• Sfinkterotomiya – xroniki anal çatın cərrahi müalicəsi zamanı
• Anorektal nahiyənin zadələnmələri
• Yaşla əlaqəli anal sfinkterin boşalması
• Anal dilatasiya
• Işlətmə dərmanlarından istifadə
• İltihablı ishal
• Bağırsağın iltihabi xəstəlikləri
• Anal kanalın xərçəngi
• Tabes dorsalis
• Şəkərli diabet (nevropatiya)
• Rektal prolaps
• Rektosele
• Şüa terapiyası

Dəqiqləşdimək üçün hansı müayinələr gərəkdir?

Anal yetməzliyin diaqnozu adətən klinik olaraq təyin olunur:

• qaz və ya nəcisin saxlanılmaması
• sfinkter tonusunun kəskin azalması (klinik və ya manometrik olaraq).

Differensasiya, səbəbi araşdırmaq və sfinkter tonusunu ölçmək məqsədi ilə əlavə müayinələr edilir.

• Endoskopik müayinə
• Anorektal manometriya
• Anorektal elektromioqrafiya – xarici anal sfinkterə elektrod yerləşdirərək əzələ gücü təyin edilir
• Defekoqrafiya
• MRT
• Rektal USM.

Diaqnostik kriteriyalar hansılardır?

Qaz və ya nəcisin iradi və qeyri-iradi saxlanılmaması sfinkter tonusunun kəskin azalması (klinik və ya manometrik olaraq).

Müalicə üsulları hansılardır?

• Pəhriz;
• Kegel idmanı – çanaq dibi əzələlərinin gücləndirilməsi üçün;
• Dərman preparatları – loperamid, aktivləşdirilmiş kömür, pektin, amitriptillin, morfin;
• Anorektal əzələlərin stimulyasiyası;
• Sakral sinirin stimulyasiyası;
• Hiperbarik oksigen terapiyası;
• Süni sfinkter;
• Sfinkteroplastika;
• Neosfinkterin yaradılması – m. gracilis- dən istifadə edərək süni sfinkter yaradılır;
• Kolostomiya.

Suallar

Cavablar

Anal stenoz nədir?

Anal kanalın daralmasına, diametrinin azalmasına və elastiklik qabiliyyətinin itirilməsinə anal stenoz və ya anal darlıq deyilir

Hansı klinik formaları var?

3 tipi var

Səbəbi və ya risk faktorları nələrdir?

• Hemorroidektomiya (90%)
• Aşağı səviyyəli düz bağırsaq xərçəngi;
• Iltihabi bağırsaq xəstəliyi əməliyyatı;
• Anal çatın ləğvi əməliyyatı;
• Anal sfinkterin bərpası;
• Pararektal fistulun ləğvi əməliyyatı;
• Rektovaginal fistulun ləğvi;
• Anal ziyillərin yandırılması;
• Anismus;
• Xroniki anal çat;
• Anal kanalın xərçəngi;
• Endometrioz;
• Xroniki olaraq işlətmə dərmanların istifadəsi;
• Xroniki ishal;
• Anal nahiyənin yaralanmaları;
• İltihabi bağırsaq xəstəlikləri;
• Anal nahiyənin şüa terapiyası;
• Cinsi yolla keçən xəstəliklər.

Klinik əlamətləri hansılardır?

• Nəcisin incəlməsi;
• Defekasiya zamanı tam boşalma hissinin olmaması;
• Defekasiya zamanı ağrı;
• Qanaxma;
• Qarın ağrısı;
• Qarında köp;
• Qəbizlik.

Dəqiqləşdimək üçün hansı müayinələr lazımdır?

• Obyektiv müayinə;
• Anoskopiya;
• Anorektal manometriya;
• Defekoqrafiya;
• Endoanal USM;
• Anorektal MRT;
• KT;
• Kolonoskopiya

Diaqnostik kriteriyalarını sadala?

• Digital müayinədə kanalın daralması; təyin olunan anal
• Anus nahiyəsində ağrı;
• Defekasiya zamanı ağrı, qanaxma.

Əməliyyat üsulları hansılardır?

• Selikli qişanın endirilməsi;
• Anoplastika.

Suallar

Cavablar

Pilonidal sinus nədir?

Pilonidal sinus anadangəlmə olaraq büzdüm nahiyyəsində dəridən əmələ gələn ciblər və bunların törətdiyi iltihabı ağırlaşmalardır.

Diaqnostik əlamətlər hansılardır?

• Büzdüm nahiyəsində ağrılı şişkinlik
• Şişkinlik üzərində 1 və ya bir neçə dəlik
• Dəliyə təziq etdikdə irinli bəzən qanlı ifrazatın xaric olması.

Ağırlaşmalar

• Abses,
• Fleqmona.

Suallar

Cavablar

Perianal kondiloma və ya itiuclu kondiloma nədir?

Anus və/və ya aralıqda yerləşən çoxsaylı papillomalardır.

Səbəbi nədir?

Kondiloma accuminatum (Human Papiloma virusu).

Ən böyük təhlükəsi nədir?

Yastı hüceyrəli karsinoma.

Ziyillər kiçikdirsə müalicəsi necədir?

Yerli Podofillin, Aldara.

Ziyil böyükdürsə müalicəsi nəcədir?

Cərrahi eksiziya və ya lazer ablasiyası.

Suallar

Cavablar

Rektosele nədir?

Rektosele düz bağırsağın uşaqlıq yoluna tərəf qabarmasına deyilir.

Hansı diaqnostik əlamətləri vardır?

Qəbizlik, defekasiyadan sonra tam boşalma hissinin olmaması, uşaqlıq yolundan əli ilə təzyiq etməklə defekasiya aktını icra etməsi, defekoqrafiyada düz bağırsağın uşaqlıq yoluna qabarması.

Etiologiyası

Toxuma zəifliyi, doğuş və yaşlanmalar, qəbizlik, histerektomiya.

Müalicəsi

Asimptomatik və kiçik rektosellərdə müşahidə və qəbizliyə görə mübarizə.

Simptomatikdə və böyük ölçüdə cərrahi müalicə.

Arxa kolporafiya nədir?

Uşaqlıq yolundan rektovaginal divarın bərpası aparılır, həmçinin levatoroplastika icra edilir.

Suallar

Cavablar

Rektal prolaps nədir?

Rektal prolaps (düz bağırsaq sallanması) – düz bağırsağın anusdan xaricə çıxmasıdır

Formasina görə təsnifatı:

• Anal kanalın sallanması
• Düz bağırsağın sallanması
• Anal kanal və düz bağırsağın sallanması
• Düz bağırsağın invaginasiyası

Sallanma dərəcəsinə görətəsnifatı:

• Yüngül – 5 sm
• Orta – 5-10 sm
• Ağır – 10 sm-dən böyük

Daha çox kimlərdə müşayət olunur?

Qadınlarda kişilərə nisbətən 6 dəfə artıq rast gəlinir (80%).

Ağırlaşmaları

• Bağırsağın boğulması
• Bağırsağın iltihabı və perforasiyası
• Düz bağırsaq selikli qişasının sallanması
• Nəcisin saxlana bilməməsi
• Xərçəng riski
• Çanaq absesi
• Fistulun əmələ gəlməsi.

Ən çox rast gələn kliniki əlaməti

Qaz və nəcisin saxlana bilməməsi (40-80%)

Differensial diaqnostika

• Hemorroy
• Anal kanalın polipləri
• Anal kanalın xərçəngi.

Müalicəsi

Əsasən cərrahi.

Suallar

Cavablar

Rektovaginal fistullar nədir?

Rektovaginal fistul doğuş və ya başqa bir səbəbdən düz bağırsaq və uşaqlıq yolu arasında yaranan əlaqəyə deyilir.

Diaqnostik əlamətləri

Uşaqlıq yolundan qazın və nəcisin gəlməsi.

Ən çox rast gəlinən etioloji faktor?

Doğuş zamanı travmalar (20-80%).

Cərrahi əməliyyatlar neçə qrupa bölünür?

Perineal və abdominal.

Əməliyyatdan sonra olan ağırlaşmalar?

• Cinsi əlaqə zamanı ağrı;
• Sidik qaçırtma;
• Qazların və nəcisin saxlana bilməməsi.

Suallar

Cavablar

Anal fistul nədir?

Anal fistul duz bağırsaqla perianal dəri arasında patoloji kanaldır.

Anal fistulun səbəbi nədir?

Adətən anal kriptin/vəzlərin infeksiyasıdır (adətən perianal abses).

Anal fistulun əlamət və simptomları hansılardır?

Perianal axıntı, qaşıntı, perirektal abses, perirektal abseslərin residivi.

Hansı xəstəlikdə anal fistul da duşunmək gərəkir?

Crohn xəstəliyində

Diaqnoz necə qoyulur?

• Muayinə
• Proktoskopiya

Anorektal fistulların mualicə prinsipləri hansılardır?

1. Anatomiyaya hakim olmaq
2. Fistul traktının acılması
3. Yaraya qulluq: oturaq vannalar, yara sarğıları
4. Sfinkter əzələsindən kecən fistullarda seton yerləşdirmək.

Seton nədir?

Qalın tikiş olub, fistul traktından kecməklə sfinkter əzələsinin yavaş kəsilməsinə səbəb olur, capıq toxuması formalaşdırır ki, o da sfinkter əzələsini yerində və kəsildikdən sonra daimi saxlamasına səbəb olur.

Anorektal fistulun daxili dəliyini əməliyyat otağında necə tapmaq olar?

H2O2 (və ya metilen abısı) xarici dəlikdən yeridilir, qabarcıqların cıxdığı yer daxili dəlikdir.

Suallar

Cavablar

Furne qanqrenası nədir?

Anusətrafı nahiyyənin və cinsi orqanların nekrozu ilə xarakterizə olunan irinli nekrotik xəstəlikdir.

Etiologiyası

Xəsətəliyin yaranmasında dəridə olan kiçik çapıq və yaralara aerob və anaerob mikrobların düşməsinin rolu böyükdür.

Diaqnostikası

Perianal nahiyyədə nekroz, ödem və sepsis əlamətləri.

Müalicəsi

• Nekrektomiya
• Antibiotikoterapiya
• Hiperbarik oksigen terapiyası.

Suallar

Cavablar

Paraproktit nədir?

Paraproktit və ya pararektal abses anus və rektum ətrafı nahiyədə irinli iltihaba deyilir.

Rastəlmə tezliyi nə qədərdir?

• Xəstəlik ən çox 30-50 yaşlarında rast gəlinir.
• Kişilərdə qadınlara nisbətən 2-5 dəfə çox rast gəlinir.
• Uşaqlarda isə az təsadüf olunur.

Hansı klinik formaları var?

Aşağı abseslər:

• Perianal – 40%
• Sfinkterdaxili – 40%
• İshio-rektal – 20% Yuxarı abseslər:
• Supralevator – 6%
• Submukozal – 3%

Səbəbi və ya risk faktorları nələrdir?

• Qəbizlik
• Şəkərli diabet
• Anal çatın iltihablaşması
• Cinsi yolla ötürülən xəstəliklər
• Bağırsağın iltihabi xəstəlikləri
• Bağırsaqda divertikulit
• Kortizon tərkibli şamların, məlhəmlərin istifadəsi.

Ağırlaşmaları nələrdir?

• Sepsis
• Parerektal fistul (40-50%)

Klinik əlamətləri hansılardır?

• Anusətrafı nahiyədə ağrı, şişkinlik, qızartı
• Hərarətin yüksək olması
• Üşütmə, titrətmə, halsızlıq
• Aralıq dərisinin iltihabi ödemləşməsi, qızarması, anal dəliyin deformasiyası
• Sərt konsistensiyaslı ağrılı infiltrat

Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır?

Anal nahiyyədə ağrı və septik əlamətləri olanlarda kəskin paraproktitdən şübhələnmək lazımıdır.

Dəqiqləşdimək üçün hansı müayinələr lazımdır?

Diaqnoz klinik müayinə ilə dəqiqləşdirilir, diferensasiya və yayılma dərəcəsini müəyyənləşdirmək üçün tomoqrafiya və ya USM tətbiq edilə bilər.

Diaqnostik kriteriyalarını sadala?

• Anus ətrafinda ağri, şişkinlik, qizartı
• Hərarətin yüksəlməsi
• Rektal USM-də və ya KT/MRT-də anal ətrafı nahiyyədə mayenin toplanması

Müalicə üsulları hansılardır?

• Əsas müalicə irinliyin açılması – drenaj və antibiotikoterapiyadır.
• Anusətrafı dəri kəsilərək irinli möhtəviyyatın boşaldılır.
• Abses boşaldıldıqdan sonra həmən boşluq drenajlanır. Paraproktitin açılmasından 24 saat sonra ağrı vəyanğı hissi itir, lakin boşluğun tam sağalması 3-5 həftə çəkir.
• Əməliyyatdan sonrakı dövrdə xəstələrə oturaq vannalar, həmçinin lifli qidaların qəbulu məsləhət görülür.
• Pararektal abses öz-özünə və ya cərrahi yolla boşaldıla bilər. Bu zaman anusətrafı nahiyədə ağrı və təzyiq azalır. Paraproktit 40-50% hallarda pararektal fistulla nəticələnə bilər.

Suallar

Cavablar

Anal çat nədir?

Anal epiteldə cırılma və ya çatın olmasıdır.

Ən çox rast gəlinən yeri?

Arxa orta xətt (qan axını nisbətən zəif olan yer).

Anal çatın səbəbi nədir?

Bərkləşmiş nəcis ifrazı (qəbizlik), sfinkter tonusunun yüksək olması, anal bölgədə xəstəliyin olması (Crohn xəstəliyi).

Simptom və əlamətləri hansılardır?

Anusda ağrı, ağrılı defekasiya, rektal qanaxma, defekasiyadan sonra tualet kağızı üzərində qan izləri, sentinel tag, anal dəridə cırılma, rektal müayinədə kəskin ağrının olması, sentinel pile, hipertrofik papilla.

"Sentinel pile” nədir?

Anal çatın distalında kiçik hemorroid düyününü xatırladan qalınlaşmış mukoza.

Xroniki anal çat triadası nədir?

• Çat
• Sentinel pile
• Hipertrofik anal papilla

Konservativ müalicəsi necədir?

Oturaq isti vannalar, yumşaldıcılar, yüksək lifliqidalar, anal gigiyena, nitro tərkibli məlhəmlər, Botilin toksini (Botox)

Xronik anal fissurlarda hansı xəstəliyi düşünmək lazımdır?

Crohn xəstəliyi, anal kanser, seksual yolla keçən xəstəliklər, xoralı kolit, QİÇS

Cərrahi müalicəyə göstəriş nədir?

Konservativ müalicə effekt verməyən xronik anal çatlar.

Cərrahi seçim nədir?

Lateral internal sfinkterotomiya.

Suallar

Cavablar

Babasil nədir?

Düz bağırsağın, anusun və ya hər ikisinin venoz kələfinin böyüməsi nəticəsində selikli qişa və/və ya anal haşiyənin

qabarması və ya sallanmasıdır.

Səbəbləri?

Qəbizlik, gücənmə, portal hipertenziya, hamiləlik.

Daxili hemorroidlər nədir?

Dental xətdən proksimalda olan hemorroidlər.

Xarici hemorroidlər nədir?

Dental xətdən aşağıda olan hemorroidlər.

Üç «hemorroid kvadrantı» nədir?

1. Sol lateral
2. Sağ posterior
3. Sağ anterior

Əlamətləri hansılardır?

Anal kütlə, prolaps, qanaxma, qaşınma, ağrı.

Hansı növü daha ağrılıdır?

Xarici növü (dental xətdən aşağıda olanlar).

Diaqnozu üçün hansı müayinələr edilir?

Klinik (anamnez, obyektiv):

• Rektoskopiya
• Kolonoskopiya

I dərəcə hemorroidlər nə deməkdir?

Prolaps etməyən hemorroid (sallanmayan).

II dərəcə hemorroidlər nə deməkdir?

Defekasiya zamanı prolaps edən, lakin öz-özünə geri qayıdan.

III dərəcə hemorroidlər nə deməkdir?

Defekasiya zamanı və ya hər hansı fiziki gücvermədən prolaps edən, əllə geri qayıdan.

IV dərəcə hemorroidlər nə deməkdir?

Prolaps olub, geri qayıtmayan hemorroidlər.

Müalicəsi nədir?

• Yüksək lifli qidalar, anal bölgənin təmizliyi, yerli steroidlər, oturaq vannalar.
• Lateks liqasiyası (internal hemorroidlər üçün), damarı və düyünü tikmə.
• Cərrahi müdaxilə.

Suallar

Cavablar

Düz bağırsaq S-vari bağırsaq və anal həlqə arasında yerləşir.

Düz bağırsağın peritona münasibəti necədir?

Düz bağırsaq yuxarı ampulyar hissədə 3 tərəfdən peritonla örtülür, aşağı getdikcə periton təbəqəsi tədricən itir.

Dişli xətt haradadır?

Dişli xətt düz bağırsağın selikli qişasının dəriyə keçən hissəsinə deyilir.

Daxili və xarici sfinkter necə formalaşır?

Anal kanalın daxili sfinkteri saya əzələ qatından ibarət olan həlqədir. Adətən sıxılmış vəziyyətdə olur (defekasiya vaxtı boşalır). Anal kanalın xarici sfinkteri eninə zolaqlı əzələ qatından ibarətdir, sərbəst yığıla bilir və üç əzələ qatından ibarətdir.

Damar sinir təchizatı

Arterial təchizat

• Yuxarı düz bağırsaq arteriyası
• Orta düz bağırsaq arteriyası
• Aşağı düz bağırsaq arteriyası

Venoz təchizat

Düz bağırsağın yuxarı və orta hissələrindən venoz qan axını portal venaya açılır, aşağı hissəsindən və anusdan isə – aşağı boş venaya.

Limfatik drenaj

Limfatik damarlar arteriyalar müşayət edirlər.

İnnervasiya

Düz bağırsağın innervasiyası simpatik və parasimpatik liflər vasitəsilə həyata keçirilir.

Düz bağırsağın funksiyaları

Düz bağırsağın 2 əsas funksiyası var:

• Anal kontinensiya – nəcis və qazların saxlama qabiliyyəti.
• Defekasiya.

Düz bağırsağın instrumental müayinələri

Rektoskopiya, anoskopiya, fistuloqrafiya, rektosiqmoidoskopiya, kolonoskopiya, rentgenoloji müayinə, defekoqrafiya, rektal ultrasonoqrafiya, sfinkteromanometriya, KT/MRT, PET-KT.