|
Suallar
|
Cavablar
|
|
Birincili hiperparatiroidizm nədir?
|
Vəzin xəstəliklərilə əlaqədar aşırı PTH sekresiyası və hiperkalsiemiya
|
|
İkincili hiperparatiroidizm nədir?
|
Vəzdən kənar səbəblərin törətdiyi hipokalsiemiya ilə əlaqədar kompensator HPT
|
|
Üçüncülü hiperparatiroidizm nədir?
|
İkincili HPT-in səbəbinin aradan qaldırılmasına baxmayaraq davam edən aşırı PTH sekresiyası (hüceyrələrin Ca səviyyəsinə cavab verməməsi ilə əlaqədar)
|
|
Paratiroidin görüntüləmə metodları hansılardır?
|
- Cərrahi əməliyyat
- USM
- Sestamibi skan
- 201Tİ (technetium) – thallium substrakt skan
- KT/MRT
- A-gram (nadir)
- PTH üçün Venoz sampling/venoz örnekleme (nadir)
|
|
Birincili HPT-nin ən çox rast gələn səbəbi nədir?
|
Adenoma (˃85%)
|
|
Birincili HPT-nin səbəbləri nələrdir?
|
Adenoma (≈85%)
Hiperplaziya (≈10%)
Karsinoma (≈1%)
|
|
Birincili HPT-nin risk faktorları hansılardır?
|
Ailə anamnezi
MEN-I
MEN-IIa
Irradiasiya
|
|
Birincili HPTH hiperkalsiemiya əlamətləri hansılardır?
|
- Tipik əlamətlər – sümük ağrısı, patoloji sınıq, yorğunluq, nefrolitiazis, zəiflik, polidipsiya, poliuriya
- Atipik əlamətlər – qəbizlik, tez yorulma, yuxululuq, depressiya, yaddaş zəifliyi
|
|
HPT zamanı klassik Rentgen əlamətləri hansılardır?
|
Subperiostal rezorbsiya (əksərən əl falanqalarında)
|
|
Birincili HPT-nin diaqnostikası üçün hansı müayinələr əsasdır?
|
Qanda PTH səviyyəsi
Sidikdə Ca səviyyəsi – ailəvi hipokalsiurik hiperkalsiemiya üçün
|
|
Ailəvi hipokalsiurik hiperkalsiemiya nədir?
|
Ailəvi (autosom-dominant) asimptomatik hiperkalsiemiya və sidikdə Ca səviyyəsinin aşağı olması halıdır
|
|
Ailəvi hipokalsiurik hiperkalsiemiya paratiroidektomiyaya göstərişdirmi?
|
Xeyr
|
|
Neçə faiz hallarda birdən çox vəzin adenomasına rast gəlinir?
|
≈5%
|
|
Hiperkalsiemiya zamanı differensial diaqnostika?
|
“CHIMPANZEES”
Ca artıqlığı
Hiperparatiroidizm (10/20/30), Hipertiroidizm, Hipokalsiurik Hiperkalsiemiya (ailəvi)
Immobility (hərəkətsizlik)/ Iatrogenic (tiazid diuretikləri)
Metastaz/Milk alkali syndrome (Süd qələvi sindromu) – nadir
Paget xəstəliyi
Addison xəstəliyi/Akromeqaliya
Neoplazma (kolon, ağciyər, döş qəfəsi, prostat, multipl mieloma)
Zollinger-Ellison sindromu
Excessive (həddən artıq) vitamin D
Excessive (həddən artıq) vitamin A
Sarkoid
|
|
Birinci dərəcəli hiperkalsiemiyanın ilkin müalicəsi nədən ibarətdir?
|
İV infuziya və Furosemid (Tiazid diuretikləri olmaz)
|
|
Asimptomatik birinci dərəcəli HPT-də hansı hallarda əməliyyat məsləhət görülür?
|
Renal yetməzlik
Osteoporoz
Yaş, 50
Ca ˃ 1 mq/dl
Hiperkalsiuriya (˃400 mq/gün)
|
|
Paratiroid vəzin hiperplaziyası zamanı yanaşma necə olmalıdır?
|
Bütün paratiroid vəzlər çıxarılmalı və son paratiroid vəzdən 30 mq qola autotransplantasiya edilməli
|
|
Paratiroid adenoması zamanı yanaşma necə olmalıdır?
|
Adenoma çıxarılmalı və dəyişikliyə uğramış (bəzi müəlliflərə görə bütün) vəzlərdən biopsiya alınmalı
|
|
Paratiroid karsinoması zamanı yanaşma necə olmalıdır?
|
Karsinomanı, eyni tərəfli tiroid payını və böyümüş limfa düyünlərini çıxarılmalı
|
|
Ikincili HPT zamanı yanaşma necə olmalıdır?
|
Ca və P səviyyəsini korreksiya etməli
Lazım gələrsə böyrək transplantasiyası edilməli
|
|
Üçüncülü HPT zamanı yanaşma necə olmalıdır?
|
Ca və P səviyyəsini korreksiya etməli
Bütün paratiroid vəzlər çıxarılmalı və 30-40 mq toxuma qola autotransplantasiya olunmalı
|
|
Nə üçün 30-40 mq toxuma qola autotransplantasiya edilir?
|
Paratiroid funksiyasını saxlamaq üçün
|
|
Hansı karsinomalar hiperkalsiemiya ilə müşahidə olunur?
|
Döş qəfəsi metastazlarında
Prostat xərçəngində
Böyrək xərçəngində
Ağciyər xərçəngində
Pankreas xərçəngində
Multipl mieloma
|
|
Boyunda palpasiya edilə bilən törəmə, hiperkalsiemiya və PTH yüksəlməsi olan xəstədə ilk olaraq nə düşünülməlidir?
|
Paratiroid karsinoma
|
|
Paratiroid karsinoması nədir?
|
Paratiroidin birincili xərçəngidir
|
|
Paratiroid karsinomasının əlamətləri nələrdir?
|
- Hiperkalsiemiya
- PTH yüksəlməsi
- Palpasiya olunan paratiroid vəzi
- Boyunda ağrı
- Qayıdan qırtlaq siniri paralizi (səs dəyişilməsi)
- Hiperkalsiemik kriz (qanda Ca˃14)
|
|
Paratiroid karsinomasının markeri nədir?
|
Xorionik Qonadotropin (HCG)
|
|
Birincili HPT-ə neçə faiz hallarda paratiroid karsinoması səbəb olur?
|
1%
|
|
Paratiroidektomiyadan sonra baş verə biləcək ağırlaşmalar hansılardır?
|
Qayıdan qırtlaq siniri zədələnməsi (birtərəfli – səs dəyişiklikləri, ikitərəfli – boğulma)
Boyunda hematoma (yatdıqda boğulma)
Hipokalsiemiya
Yuxarı qırtlaq siniri zədələnməsi
|
|
“Ac sümük sindromu” nədir?
|
Cərrahi müdaxilədən sonra xroniki hipokalsiemiya nəticəsində Ca-dan məhrum sümüklərin Ca-u aqressiv surətdə mənimsəməsi
|
|
Postoperativ hipokalsiemiyanın əlamətləri hansılardır?
|
Paresteziya (perioral)
Chvostek əlaməti
Trousseau əlaməti
tetaniya
|
|
Chvostek əlaməti nədir?
|
Almacıq sümüyünün altından (üz siniri üzərində) barmaqla döyəclədikdə üz əzələləri, xüsusən də üst dodağın səyriməsi
|
|
Trousseau əlaməti nədir?
|
Təzyiqölçənin manjetiylə bazunu sıxdıqda korpopedal spazmın yaranması
|
|
Hipoparatiroidizmin müalicə üsulları hansılardır?
|
Kəskin – İV Ca
Xroniki – Peros Ca və D vitamini
|
|
Paratiromatoz nədir?
|
Boyunda və mediastinumda çoxsaylı, kiçik, hiperfunksion paratiroid toxumasının tapılması
|
|
Paratiromatoz zamanı cərrahi müdaxilə edilirmi?
|
Nadir hallarda
|
