Kəskin qarın - Özət və Suallar

Özət

Kəskin qarın - kəskin və spontan başlayan qeyri-travmatik ağrı və digər qarın əlamətləri ilə biruzə verən (qusma, diareya, qəbzlik və digər), təcili diaqnostika lazım gələn və təcili əməliyyat gərəkdirə bilən patologiyalar verilən ümumi addır. Adətən ilkin diaqnostik etaplarda işçi diaqnoz kimi istifadə edilir. Kəskin qarın əlamətlərini həm qarındaxili orqanların, həm də qarından kənar orqan və sistemlərin təcili cərrahi əməliyyat tələb edən xəstəlikləri (təcili cərrahi xəstəliklər) və əməliyyat tələb etməyən (konservativ xəstəliklər) xəstəlikləri törədə bilər:

 

Orqanlar

Təcili cərrahi xəstəliklər

Əsasən konservativ müalicə

Qastro-intestinal xəstəliklər

Appendisit

Perforativ xora

Bağırsaq perforasiyası

Qida borusu perforasiyası (Boerhave sindromu)

Boğulmuş yırtıqlar

Bağırsaq keçməzliyi

Divertikul perforasiyası

İltihabi bağırsaq xəstəlikləri

Mallori-Veiss sindromu

Qastroenterit

Kəskin qastrit

Mezenterik adenit

Parazitar xəstəliklər

Qeyr-spesifik qarın ağrısı Divertikulit

Qaraciyər və öd yolları xəstəlikləri

Öd sancısı

Kəskin xolesisit

Kəskin xolangit

Qaraciyər absesi

Partlamış qaraciyər törəməsi

Baddi-Kiari sindromu (kəskin faza)

Kəskin hepatit

Spontan bakterial peritonit

Portal vena trombozu

Baddi-Kiari sindromu (kəskin)

Mədəaltı vəzi xəstəlikləri

Kəskin pankreatit

Xroniki pankreatit tutması

Dalaq xəstəlikləri

Spontan dalaq partlaması

Dalaq infarktı

Sidik yolları xəstəlikləri

Sidik daşı sancısı

Kəskin pielonefrit

Kəskin sistit

Böyrək infarktı

Sidik daşı sancısı

Ginekoloji xəstəliklər

Uşaqlıqdan kənar hamiləliyin partlaması

Yumurtalıq kisti partlaması

Yumurtalıq burulması

Pelvioperitonit

Kəskin salpingit

Dismenorreya

Endometrioz

Damar xəstəlikləri

Aorta və ya damar anvrizmaların partlaması

Mezenterial tromboz

İşemik kolit

 

Periton xəstəlikləri

İntrabdominal abses

Birincili peritonit

Tuberkuloz peritoniti

Piylik infarktı

Retroperitoneal xəstələiklər

Retroperitoneal abses

Retroperitoneal hematoma

 

Bu xəstəliklər qarındaxili qanaxma, perforasiya, infarkt-nekroz, destruktiv iltihab, keçməzlik və komaprtman kimi klassik 6 patologiya törədərək (Qan-Per-İn-İl-Ti-K) kəskin qarın şəkilində ortaya çıxırlar.

Kəskin qarın əlamətləri olan xəstələr təcili olaraq xəstəxanaya yatırılır, təcili qaydada müayinə və müalicə olunurıar. Müayinələrin hədəfi ilk növbədə kritik vəziyyələri (YADDAŞ prinsipi üzrə hemodinamika, tənəffüs, beyin yoxlanılır) və təcili cərrahi xəstəlikləri (24 saat ərzində əməliyyat tələb edən) təsdiq və ya inkar etməkdir. Klinik müayinə həlledicidir, laborator və ya görüntüləmə müayinələri isə klinik nəticəni dəstəkləmək və ya differensasiya üçündür (diaqnzou inkar etməz). Diaqnostik prosesin bütün mərhələlərində əsas istiqamət təcili cərrahiyyəyə göstəriş olan əlamətlərin və ya sindromların axtarışıdır (qarındaxili qanaxma, perforasiya, işemiya-nekroz, destruktiv iltihab, keçməzlik, komaprtman), nozoloji səbəbin (xəstəliyin) axtarışı isə, ikinci planda tutulur. İlkin müayinələrdə (klinik, laborator, USM) ortaya çıxan ağrı-şok, taxta qarın, komprtaman, kütlə-sepsis, yerli peritonit və keçməzlik kimi simptomokomplekslər kəskin cərrahi qarına yüksək şübhə əlamətləridir. Diaqnozu dəqiqləşdirmək üçün bəzən stabil xəstələrdə tomoqrafiya lazım gəlir, bəzi hallarda isə invaziv diaqnostik müadaxilələrə ehtiyac yaranır (diaqnostik laparoskopiya, laparotomiya, endoskopiya və s). Müayinə pillələrinin hər hansı birində qanaxma, perforasiya, infarkt, destruktiv iltihab, keçməzlik və ya komprtman təsdiqlənərsə təcili əməliyyata göstərişdir.

 

 

Kəskin qarın üzrə suallar

N.Y.Bayramov, A.K.Səfiyeva, Ş.Ə.Məmmədova

 

Suallar

Cavablar

Kəskin qarın nədir?

Kəskin başlayan qeyr-travmatik qarın ağrısıdır, digər qarın əlamətləri ilə müşayət oluna bilir (qusma, diareya, köp, qaz və nəcisin çıxmaması və digər), təcili diaqnostika lazım gəlir və təcili əməliyyat gərəkdirə bilər.

Peritonizm və ya peritonun qıcıqlanma əlamətləri hansılardır?

Palpator və ya perkutor ağrı, palpator gərginlik, əlçəkmə vaxtı ağrı, qarın əzələlərinin iradi və qeyri-iradi yığılması.

Hansı vəziyyətlər kəskin qarın olmasına baxmayaraq ağrını azalda bilir?

Steroidlər, diabet, paraplegiya, narkotik

Kəskin qarının ən çox rast gələn cərrahi səbəbi hansıdır?

Kəskin appendisit

Kəskin qarında ilk müayinə nədən başlayır?

Bütün təcili xəstələrdə müayinələr həyati təhlükəli kritik vəziyyətin yoxlanılmasından başlanılır ki, bu da YADDAŞ ardıcıllığı ilə aparılır.

Kəskin qarının kardinal simptomu hansıdır?

Qarında ağrı

Kəskin qarın ağrılarında hansı əlamətlər cərrahi patologiyaya yüksək şübhə yaradır?

Ağrı ilə yanaşı şok, sepsis, peritonizm və ya keçməzlik

Kəskin qarın əlamətləri olan xəstələrə hansı sualların verilməsi vacibdir?

Bu ağrılar əvvəl olubmu?

On ballıq şkala üzrə bu ağrı hansı səviyyədədir?

Hərarət, üşütmə varmı?

Ağrının xarakterı (küt yoxsa kəskin)

Ağrını kəskinləşdirən və ya zəiflədən bir şeylər varmı?

Ağrı miqrasiya edirmi?

Sidik simptomları

Ürəkbulanma, qusma, diareya

Anoreksiya

Qəbizlik

Axırıncı defekasiya

Bağırsaq vərdişində dəyişiklik varmı?

Ağrının yeməklə əlaqəsi varmı?

Axırıncı mensis

Axırıncı qida qəbulu

Vaginal ifrazat

Melena

Hematoxeziya

Hematomezis

Dərmanlar

Allergiya varmı

Daha öncə anamnezde xəstəlik?

Cərrahı əməliyyat olunubmu?

Ailə anamnezi

Sigaret, narkotika qəbulu

Kəskin qarın ağrılarında hansı obyektiv müayinələr aparılmalıdır?

Baxma - cərrahi çapıq varmı, köp, deformasiya, qarının tənəffüsdə hərəkəti

Auskultasiya - bağırsaq küyləri,

Palpasiya – ağrı, gərginlik, yırtıqlar, rektal, pelvik müayinə, iradi və qeyri-iradi yığılmalar, kütlə varmı

Perkusiya - qaraciyər kütlüyü, timpanit və dalaq ölçüləri

Xəstədə ağrının lokalizasiyasını göstərməyin ən yaxşı yolu?

Bir barmaqla ağrının daha çox kəskin olduğu nöqtəni göstərmək

Peritoniti olan xəstlərin klassik pozisiyası?

 Hərkətsizlik (daha çox dizlərin yığılması)

Böyrək daşı olan xəstələrin klassik pozisiyasi?

 Xəstə rahat ola bilmir, bir yerdə dura bilmir, qıvrılır

Ağrılı qarın əlamətinin təyininin ən yaxşı yolu?

Xəstənin özü tərəfindən edilən hərəkətlərlə törədilməsi (dərin nəfəsalma, öksürmə, çevrilmə)

Müayinədən qorxan uşaqların və qıcolması olan böyüklərin müayinəsinin ən yaxşı yolu?

Palpasiya uçün stetoskopdan istifade etmək və ya öksürmə təklif etmək

Kəskin qarını olan xəstələrin qiymətləndirilməsi üçün hansı laborator testlərdən istifadə olunur?

Qanın üm analizi, biokimya (şəkər, kreatinin, bilirubin, ALT, AST, QQT, digər), sidik analizi, qadınlarda betta-hGG

Ümumi qan anazlində “Sola meyillik” nə deməkdir?

 İltihabi reaksiya əlaməti

Reproduktiv yaşda olan qadınlarda hansı laborator test yoxlanılmalıdır?

Human xorionik qanodotropin(b-HCG), hamiləliyi və ya boru hamiləliyini inkar etmək üçün

Xəstələrdə kəskin qarını dəyərləndirmək üçün hansı R-müayinəsi olmalıdır?

Döş qəfəsinin və qarının ayaqüstü Rentgenoqrafiya, əgər xəstə ayaqüstə dura bilmirsə, sol lateral vəziyyətdə Rentgenoqrafiya.

Əgər xəstə ayaqüstə dura bilmirsə o zaman sərbəst hava olmasını necə inkar etmək olar?

Xəstə sol lateral uzanmış vəziyyətdə olduğu zaman sərbəst hava qaraciyərüstü sahəyə yayılır ki, bununla mədədə olan qabarciğı ayırmaq olur

USM hansı xəstələrdə göstərişdir?

Kəskin qarını olan bütün xəstələrdə

USM nəyi göstərir?

Qarında maye, orqanların böyüməsini, divar qalınlaşmasını

Kəskin qarın diaqnostikasında həlledici müayinə hansıdır?

Klinik müayinə

Kəskin qarını olan xəstələrin müayinəsində ilk olaraq nəzərdə tutulması gərəkən 5 klassik patologiya hansılardır?

Qarındaxili qanaxma, perforasiya, işemiya-nekroz, destruktiv iltihab, tıxanma keçməzliyi (Qan-Per-İn-İl-Tı)

Kəskin qarında KT nə üçün istifadə edilir?

Differensial diaqnoz üçün

Sağ yuxarı kvadrant ağrıları hansı xəstəliklərdə olur?

Xolesistit, hepatit, peptic xora, perfortiv xora, pankreatit, qaraciyər şişləri , qaraciyər absesi, xoledoxolitiaz, xolangit, pielonefrit, nefrolitiaz, appendisit (xüsusən hamiləlik zamanı) pnevmoniya, perikardit, miokard infarktı

Sol yuxarı kvadrant ağrıları hansı xəstəliklərdə olur?

Peptik xora, perforativ xora, qastrit, dalaq xəstəlikləri və ya cırılması, abses, refluks, aorta anevrizması, disseksiyası, döş qəfəsi xəstəlikləri, pieloenefrit, nefrolitiaz, hiatal yırtıq, Boerhavves sindromu, Mallory-Weys , dalaq arteriyası anevrizması

Sol aşağı kvadrant ağrıları hansı xəstəliklərdə olur?

Divertikulit, sigmoid burulması, kolon perforasiyası, kolon kanseri, sidik yolları infeksiyası, nazik bağırsaq obstruksiyası, iltihabi bagırsaq xəstəliyi, nefrolitiaz, pielonefrit, genital orqanların iltihabi xəstəliyi, yumurtalıq sisti, endometrioz, ginekoloji şişlər, torsion sist

Sağ aşağı kvadrant ağrıları hansı xəstəliklərdə olur?

Sol aşağı kvadrant ağrıları törədən xəstəliklər və xüsusi olaraq-appendisit, mezenterik limfadenit, sekum divertikulları, Meckel divertikulu, invaginasiya

Epiqastral ağrılar hansı xəstəliklərdə olur?

Peptik xora, qastrit, duodenit, xolesistit, pankreatit, miokard infarktı, qastrik burulma, Mallory-Weys və s

Kəskin qarın ağrısı törədən ginekoloji xəstəliklər?

Yumurtalıq sisti, yumurtalıq burulması, pelvioperitonit, tubo-ovarial abses, mioma, nekrotik mioma, hamiləlik, boru hamiləliyi, endometrit, uşaqlıq boynunun, uşaqlığın, yumurtalığın kanseri, endometriz

Kəskin qarın ağrısı törədən döş qəfəsi xəstəlikləri?

Miokard infarktı, pnevmoniya, aorta disseksiyası, aortik anevrizma, empiema, ezoafgial cırılma,ezofagusun yad cismi, pnevmotoraks, plevrit

Kəskin qarın ağrısı törədən xaya xəstəlikləri?

Xaya burulması, epidimimitis, orxit

Qeyri-cərrahi qarın ağrılarının ən çox rast gələn səbəbləri?

Qastroenterit, diabetik ketoasidoz, oraqvari huceyrə anemiyası krizisi, düz əzələ hematoması, kəskin porfiruriya, uşaqlıq artımları iltihabı, böyrək daşları, pielonefrit, hepatit, pnevmoniya, miokard infarkti, C.difficile koliti, herpes zoster

QİÇS olan xəstələrdə qarın ağrıların özünə məxsus qeyri-cərrahi səbəbləri?

Sitomeqalovirus, Kapoşi sarkoması, limfoma, tuberkuloz

Hansı endokrin patologiya qarın ağrısına səbəb olur?

Addision kriz, diabetik ketoasidoz

Suprapubik ağrıları yaradan səbəblər?

Sistit, kolon ağrıları, ginekoloji ağrılar, appendisit ola bilir.

Qastroenterit nədir?

Qastrointestinal traktın Viral və ya bakterial mənşəli infeksiyası, adətən qusma və diarreya ilə başlayır, sonra ağrı quşulur

Kəskin xolesistitdə ağrıların klassik yeri

Sağ qabırğaaltı və epiqastral ağrı

Kəkin appendisitdə ağrılarn klassik yeri?

Erkən-göbəkətrafı, sonra sağ aşağı kvadrant ağrısı

Diafraqmaaltı iltihabda ağrılaırn klassik yeri?

Kürək ağrısı

Pankreatitdə ağrıların klassik yeri?

Epiqastral və bel ağrısı

Rektal xəstəliklərdə ağrıların klassik yeri?

Oma- bel ağrıları

Nefrolitiazisdə ağrıların klassik yeri?

Xaya və böyür ağrıları

Nazik bağırsaq xəstəliklərində xəstəliklərdə ağrıların klassik yeri?

Göbəkətrafı ağrılar

Uşaqlıq xəstəliklərinə ağrıların klassik yeri?

Aşağı orta kvadrant və beldə zəif ağrılar

Qarın müayinəsində səbəbi aşkarlana bilməyən güclü qarın ağrısı varsa ilk növbədə nə etmək lazımdır?

Mezentrik işemiyanı inkar et.

Hipotoniya və pulsasiya edən abdominal kütlə varsa nə düşünülür?

Abdominal aorta anevrizmasının partlaması

Qarında şiddətli ağrısı olan xəstələrdə ilk növbədə hansı xəstəlik düşünülür?

Aorta anevrizması partlaması, mezenterial tromboz, pankreatit və perforasiya

Qarın ağrısı və şok əlamətləri olan xəstədə ilk növbədə hansı düşünülür?

Qarındaxili qanaxma, perforasiya, pankreatit, mezenterial tromboz və peritonit, miokard infarktı

“Taxta qarın” nə deməkdir?

Qarın içə çəkilmiş vəziyyətdə (qayığabənzər), hərəkətsiz, diffuz gərgin (taxta kimi)

“Taxta qarın” əlaməti varsa ilk növbədə nə düşünülür?

Perforasiya

“Taxta qarın” hansı qeyri-cərrahi xəstəlikdə də rast gələ bilər?

Ailəvi ağdəniz qızdırması (periodik xəstəlik)

Abdominal kompartman nə deməkdir?

Qarındaxili orqanların sıxılması (qarındaxili orqanların həcminin artması və ya qarın divarının yığılması)

Abdominal kompartman əlamətləri hansılardır?

Şişkin və gərgin qarın, təngnəfəslik, sidik ifrazının azalması

Ağrı və abdominal kompartman varsa nə düşünülür?

Peritonit və bağırsaq keçməzliyi

Lokal ağrı və peritonizm varsa nə düşünülür?

Yerinə uyğun orqanların iltihabi xəstəlikləri

Ağrı, palpator kütlə və sepsis əlamətləri varsa nə düşünülür?

Abses

Qızdırma, sol aşağı kvadrantda ağrı, bağırsaq vərdişinin dəyişməsi varsa ilk növbədə nə düşünülür?

Divertikulitlər

Qarındaxili qanaxmanı təsdiqləyən əlamət hansıdır?

Qarında qan

Perforasiyanı təsdiqləyən əlamət hansıdır?

Qarında sərbəst hava, kontrast ekstravazasiyası, qarında möhtəviyyat

İşemik nekrozu tədiqləyən əlamət hansıdır?

Angioqrafiyada damar bloku

Destruktiv iltihabı təsdiqləyən əsas müayinə hansıdır?

KT

Keçməzliyi təsdiq edən əlamət hansıdır?

Proksimal dilatasiya və kontrastın keçməməsi

Daşlı xolesistiti təsdiqləyən müayinə?

USM

Abdominal aortik anevrizmanın cırılmasını təsdiqləyən müayinə?

Əməliyyat otağında laparotomiya

Abdominal aorta anevrizmasını tədiqləyən müayinə?

Abdominal KT və ya USM

Qarın absesini təsdiqləyən müayinə?

Abdominal KT

Kəskin divertikuliti təsdiqləyən müayinə?

Abdominal KT