|
Kəskin pankreatit nədir?
|
Pankreasın iltihabıdır
|
|
Ən çox rast gəlinən səbəbləri hansılardır?
|
öd yolları xəstəlikləri (40%)
alkoqol (35-40%)
hiperlipidemiya (5-10%)
idiopatik (3-10%)
|
|
Kəskin pankreatit necə meydana gəlir?
|
MAV-ın öz fermentlərinin pankreas toxumasını zədələməsi nəticəsində
|
|
Enzimlər harada və hansı yolla aktivləşir?
|
Enzimlər vəzi daxilində - asinar hüceyrələrdə zimogen qranulların lizosomlarla kontaktı nəticəsində aktivləşir. Axacaqdaxili hipertenziya, işemiya və hipertriqliseridemiya asinar hüceyrələri zədələyən və bu kontaktı yaradan mexanizmlər hesab edilir.
|
|
Kəskin pankreatitin hansı gediş formaları var?
|
yüngül (mülayim, ödematoz)
ağır (destruktiv)
çox ağır (fulminant)
|
|
Bu gedişlər eyni prosesin mərhələləridir yoxsa ayrıca formalardır?
|
Sərbəst gediş formalarıdır
|
|
Yüngül gediş nə deməkdir?
|
Mülayim və ya ödematoz pankreatit də adlanır, ən çox rast gələn (80-85%) formadır, vəzidə diffuz ödemlə xarakterizə olunur, əksər hallarda (90-95%) öz-özünə və ya konservativ müalicə ilə sönür.
|
|
Ağır gediş nə deməkdir?
|
Destruktiv pankreatit də deyilir, 10-15% hallarda rast gəlir, pankreasda və ətrafında makroskopik lipid və hemorragik (10%) nekrozlarlar, müvəqqəti orqan yetməzlikləri və ya ağırlaşmalar baş verir.
|
|
Çox ağır gediş nə deməkdir?
|
İldırımsürətli pankreatit də deyilir, sürətli inkişaf edən fermentativ destruksiya geniş yayılaraq fleqmona, ətraf orqanların zədələnməsi, sepsis, multiorqan yetməzliyi və hemorragiya törədir, ilk günlər ölüm ehtimalı çox yüksəkdir (80-100%).
|
|
Kəskin pankreatit hansı ağırlaşmalara səbəb ola bilir?
|
peritonit
aseptik nekroz
infektiv pankreatit
psevdokistlər
boşluqlu orqanlarda perforasiya
psevdoanevrizma (dalaq və sol mədə arteriyalarında)
qanaxma
plevrit
pankreatik assit
diabet
şok, sepsis, MOY
|
|
Subyektiv əlamətləri hansılardır? hansılardır?
|
Şiddətli və davamlı epiqastrik ağrılar (adətən kürəyə vurur), ürəkbulanma, qusma
|
|
Obyektiv əlamətləri hansılardır?
|
Epiqastral və ya diffuz ağrılı qarın, epiqastral infiltrat, bağırsaq küylərinin azalması, temperatur, dehidratasiya, şok
|
|
Hansı xəstəliklərlə differensiasiya etmək lazımdır?
|
Mezenterial tromboz
Aorta anevrizma partlaması
Perforativ xora
Kəskin xolesistit
Kəskin xolangit
Kəskin appendisit
Yumurtalıq kist partlaması
Digər
|
|
Hansı laborator müayinələr edilir?
|
Qanın ümumi analizi
Qaraciyərin funksional testləri
Amilaza/lipaza
Qan qrupu
Arterial qan qazları
Ca
Kreatinin
Qlükoza
Koaquloqramma
Lipidlər (xüsusən triqliseridlər)
|
|
Hansı laborator dəyişikliklər xarakterikdir?
|
Amilazanın 3 dəfədən çox artması, lipazanın artması, Ca azalması, şəkərin artması, leykositoz, orqanların disfunksiya əlamətləri
|
|
Kəskin pankreatitdə Ca niyə azalır?
|
Yağ nekrozu nəticəsinə meydana gələn yağ turşuları Ca ilə birləşir.
|
|
Hansı görüntüləmə müayinələri aparılır?
|
USM, KT/MRT, EUS
|
|
Ən informativ görüntüləmə müayinəsi hansıdır?
|
KT qızıl standartdır.
|
|
USM-də nə görünür?
|
MAV böyüməsi və ətrafında maye, bəzən kistlər
|
|
KT/MRT-də nə görünür?
|
Böyümə, ödem, destruksiya, vəzi ətrafında maye, infiltrasiya, qarında maye
|
|
KT nə zaman aparılarsa daha informativ olur?
|
Xəstəliyin başlanmasından 24-48 saat sonra
|
|
MRT hansı hallarda ilk seçimdir?
|
Öd yollarında patologiyaya şübhə olarsa
|
|
Kəskin pankreatitin diaqnostik kriteriyaları hansılardır?
|
Klinik: şiddətli və davamlı epiqastral və ya kəmərvari ağrı, ağrılı qarın və ya epiqstral kütlə
Laborator: amilazada 3 dəfədən çox artma
Görüntüləmə: vəzi ölçüsünün böyüməsi, vəziətrafı ödem, maye, qanaxma , vəzidaxilində və ya ətrafında destruksiya, abses.
|
|
Ağırlıq dərəcəsini müəyyənləşdirmək üçün hansı üsulları bilirsiniz?
|
Ranson kriteriyaları
KT-ağırlıq indeksi
Glasgow şkalası
APACHE II şkalası
Sadə klinik qiymətləndirmə
|
|
Ağırlıq dərəcəsinin təyinində amilazanın rolu varmı?
|
Xeyr
|
|
Sadə klinik üsula görə (Atlanta klasssifikasiyası) ağırlıq dərəcələri hansılardır?
|
Yüngül dərəcə - orqan yetməzlikləri, destruksiya, yerli və ümumi ağırlaşmalar yoxdur.
Ağır dərəcə - müvəqqati orqan yetməzlikləri (48 saat ərzində aradan qalxır), vəzidə destruksiya və ya yerli ağırlaşmalar var (pankreatik nekroz, peripankreatik yığıntı, fleqmona, perforasiya və s), ümumi ağırlaşmalar var
Çox ağır dərəcə - vəzidə ilk saatlarda sürətlə proqressivləşən orqan-sistem yetməzliyi 48 saatdan çox davam edir, yerli və ümumi ağırlaşmalar var.
|
|
Ranson kriteriyaları nə deməkdir?
|
Daxil olarkən
Yaş >55
Leykosit >16 000
Qlükoza >200
LDH >350
AST >250
48 saat sonra
Hematokrit 10% az
Nitrogen >5 mg/dl
Ca++ < 8 mg/dl
pO2 <60 mmHg
Əsas defisit 4 mEq/l
Maye sekvestr. >6L
|
|
Ranson kriteriyaları necə hesablanır?
|
Yuxarıdakı hər göstəriciyə 1 bal verilir, ballar toplanır və nəticəyə görə letallıq təxmin edilir:
- 0-2 bal - letallıq 5%
- 3-4 bal – letallıq 15%
- 5-6 bal – letallıq 40%
- 7-8 bal - letallıq 100%
|
|
Müalicə prinsipi necədir?
|
Əsasən konservativ, göstərişə görə cərrahi
|
|
Hansı müalicələr özünü doğrultmuşdur?
|
İnfuzion terapiya, ağrıkəsicilər, antisekretor, NQZ, müvəqqəti ac saxlama, göstərişə görə antibiotiklər, ERXPQ, perkutan drenaj cə cərrahi əməliyyatları
|
|
Dalaq venasının trombozu hansı ağırlaşma ilə müşayət olunur?
|
Qastrik varikozlar
|
|
Pankreatiti olan xəstəyə TPN ilə bərabər lipid verilə bilərmi?
|
Əgər xəstədə hiperlipidemiya yoxdursa (triqliserid <300)
|
|
Kəskin pankreatitdə təcili əməliyyata göstərişlər hansılardır?
|
Digər kəskin cərrahi xəstəliklərdən differensiasiya çətinliyi
İntensiv terapiyaya baxmayaraq vəziyyətin pisləşməsi: kompartman, peritonit, kolon nekrozu və s.
Xoledox obstruksiyası və xolangit
|
|
Kəskin pankreatitlərdə planlı əməliyyata göstərişlər hansılardır?
|
İnfeksiyalaşmış nekroz
Xoledoxolitiaz
Öd daşı xəstəliyi
Böyük və simptomatik psevdokistlər
|
