Suallar

Cavablar

Mezotelioma nədir?

Plevradan inkişaf edən birincili neoplazmadır.

Hansı formaları var?

Lokal (70% xoşxassəli) və diffuz (əsasən bədxassəli)

Risk faktorları nələrdir?

Asbest, silikat, siqaret

Klinik əlamətləri hansılardır?

Lokal – döş qəfəsində ağrı, oynaqlarda ağrı və şişkinlik, təngnəfəslik

Diffuz – döş qəfəsində ağrı, halsızlıq, arıqlama, öskürək

Plevral maye – lokal (10-15%), diffuz (<75%)

Dəqiqləşdimək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

KT, plevral biopsiya, plevral mayenin sitoloji müayinəsi

Görüntüləmə əlamətləri nələrdir?

Plevrada qalınlaşma, döşqəfəsi divarı ilə kor bucaq əmələ gətirən törəmə, plevral maye

Əməliyyata göstəriş nələrdir?

Törəmə təktərəflidir və ümumi vəziyyət əməliyyata imkan verir

Əməliyyat üsulları hansılardır?

Radikal ekstraplevral pnevmektomiya, plevrektomiya/dekortikasiya

Lokal mezoteliomanın müalicə üsulları hansılardır?

Radikal rezeksiya

Diffuz mezoteliomanın müalicə üsulları hansılardır?

Əməliyyat mümkün olarsa kimyaterapiya + cərrahiyyə + radioterapiya

Mümkün olmazsa palliativ plevral drenaj və kimyaterapiya

Proqnozu nədir?

Lokal – qənaətbəxş deyil,

Diffuz – diaqnoz qoyulduqdan sonra yaşama müddəti təxminən 1il

Suallar

Cavablar

Hemotoraks nədir?

Plevral boşluğa qan toplanması

Hansı formaları var?

Səbəbinə görə – travmatik, postoperativ, bədxassəli törəmələr, ağciyər xəstəlikləri

Dərəcəsinə görə – kiçik (sinus səviyyəsində), orta (ağciyəri sıxan), böyük (massiv) – şok törədən

Ağırlaşmasına görə – laxtalanmış, irinləmiş, kapsullaşmış

Səbəbi  və ya risk faktorları nələrdir?

Travma, əməliyyat, bədxassəli törəmələr, divararalığının destruktiv xəstəlikləri

Patogenezi nədən ibarətdir?

Döş divarının, döşdaxili orqanların və damarların zədələnməsi

Gediş xüsusiyyəti necədir?

Əksər hallarda kəskin gedişlidir, müalicə olunmazsa ağırlaşmalara səbəb olur.

Ağırlaşmaları nələrdir?

Şok, ağciyər yetməzliyi, irinli plevrit, laxtalanmış hemotoraks

Klinik əlamətləri hansılardır?

Ağrı, hipoventilyasiya (təngnəfəslik, perkutor kütlük, hipotenziya) və şok əlamətləri

Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır?

Bütün travmalı xəstələrdə

Dəqiqləşdimək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

Rentgen, USM və ya KT, punksiya

Laborator əlamətləri nələrdir?

Spesifik əlamətləri yoxdur.

Görüntüləmə əlamətləri nələrdir?

Plevral maye

Digər müayinələrdə nə tapılır?

Punksiya və ya drenajda qan

Diaqnostik kriteriyalarını sadala?

Klinik və görüntüləmə ilə plevral maye əlamətləri: təngnəfəslik, tənəffüs səslərinin eşidilməməsi, perkutor kütlük, Rentgen, USM və ya KT-də maye görünməsi

Punksiya və ya drenajda qan

Müalicə üsulları hansılardır?

Plevral drenaj – ilkin müalicə

Əməliyyata göstərişlər nələrdir?

Börük və davam edən qanaxma (ilk drenajda 1500 ml-dən çox və ya saatda 200 ml-dən çox qanaxma)

Əməliyyat üsulları hansılardır?

Liqasiya, ağciyərə tikişlər və ya lobektomiya, pulmonektomiya

Suallar

Cavablar

Pnevmotoraks nədir?

Plevra boşluğuna hava yığılması

Hansı formaları var?

Səbəbinə görə –  travmatik, spontan

Anatomik-klinik xarakterinə görə – açıq, qapalı, gərgin

Dərəcəsinə görə – kiçik, böyük, gərgin

Səbəbi  və ya risk faktorları nələrdir?

Döş qəfəsi divarı və ya ağciyər zədələnməsi (travmatik), ağciyər bullalarının partlaması (birincili spontan), ağciyərin destruktiv xəstəlikləri (ikincili spontan)

Patogenezi nədən ibarətdir?

Plevranın zədələnməsi → plevral boşluğa hava keçir → mənfi təzyiq aradan qalxır→ ağciyər yığılır → ventilyasiya baş vermir

Gediş xüsusiyyəti necədir?

Kiçik pnevmotorakslar stabil,

Böyük pnevmotoraksların ağırlaşma törətmə ehtimalı yüksəkdir,

Gərgin pnevmotorakslar tənəffüs yetməzliyi və şok ilə ağırlaşırlar.

Ağırlaşmaları nələrdir?

Tənəffüs yetməzliyi, şok

Klinik əlamətləri hansılardır?

Ağrı, təngnəfəslik, ağciyər səslərinin azalması,  perkutor timpanit, “fısıldayan yara”

Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır?

Travmalı bütün xəstələr

Tənəffüs yetməzliyi və şok əlamətləri olan xəstələr

Döş qəfəsində kəskin başlayan ağrı və təngnəfəslik

Ağrı və təngnəfəslik asqırma, öskürmədən sonra və ya yüksəyə qalxmadan sonra baş verərəsə

Ağciyər xəstəliyi olanlarda birdən-birə ağırlaşma olarsa

Auskultasiyada ağciyər səsləri eşidilmirsə

Dəqiqləşdimək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

Rentgen və ya KT

Laborator əlamətləri nələrdir?

Yoxdur

Görüntüləmə əlamətləri nələrdir?

Plevrada sərbəst hava

Diaqnostik kriteriyalarını sadala?

Klinik əlamətlər, görüntüləmədə plevrada sərbəst hava

Müalicə üsulları hansılardır?

Plevral dekompressiya (iynə aspirasiyası, plevral drenaj), plevrodeziya

Əməliyyata göstərişlər nələrdir?

Drenaj faydasız olarsa, residivlər

Əməliyyat üsulları hansılardır?

Açıq və ya videotorakoskopik

Suallar

Cavablar

Xilotoraks nədir?

Plevral boşluqda limfatik mayenin yığılması

Səbəbi  və ya risk faktorları nələrdir?

Travma və ya əməliyyat nəticəsində limfatik damarın zədələnməsi

Dəqiqləşdirmək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

Plevral mayenin müayinəsi – xolesterinin plazmadan yüksək olması və xilomikronların görünməsi

Müalicə üsulları hansılardır?

Plevral drenaj, oral qidalanmanı kəsmək, parenteral qidalanma, sandostatin, fayda verməzsə plevrodeziya

Əməliyyata göstərişlər nələrdir?

Konservativ müalicələr fayda verməzsə

Əməliyyat üsulları hansılardır?

Cərrahi liqasiya – açıq və ya videotorakoskopik

Suallar

Cavablar

Rastgəlmə tezliyi nə qədərdir?

Plevral mayelərin 25%-i

Səbəbi  və ya risk faktorları nələrdir?

Ağciyər (35%), süd vəzi (25%), limfoma (10%), plevral mezotelioma (10%) və digər bədxassəli xəstəliklər

Dəqiqləşdirmək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

Plevral biopsiya

Görüntüləmə əlamətləri nələrdir?

Plevrada maye

Digər müayinələrdə nə tapılır?

Plevral mayedə yüksək protein, sitoloji müayinədə bədxassəli hüceyrələr (50%)

Müalicə üsulları hansılardır?

Palliativ – drenaj, plevrodeziya

Əməliyyat üsulları hansılardır?

Plevrektomiya – ən effektiv üsul

Suallar

Cavablar

İrinli plevrit nədir?

Plevranın irinli iltihabı (piotoraks və ya empiema)

Hansı formaları var?

Mərhələsinə görə – kəskin seroz, kəskin fibrinoz, xroniki (fibrinoz-fibroz mərhələ)

Yerinə görə - Diffuz və lokal

Səbəbi  və ya risk faktorları nələrdir?

Pnevmoniya (60%) - ən çox rast gəlinən səbəb

Əməliyyat (20%)

Travma (10%)

Digər (qida borusu perforasiyası, mediastinal orqan xəstəlikləri, diafraqamaaltı orqanların xəstəlikləri) 

Patogenezi nədən ibarətdir?

I mexanizm – ilkin iltihabı prosesə irinli infeksiya qoşulması

II mexanizm – ətraf orqanlarda olan irinli infeksiyanın plevraya yayılması

Gediş xüsusiyyəti necədir?

1. Seroz faza – ilk 24-48 saat
2. Fibrinoz-irinli faza –  3-7 gün
3. Fibroz orqanizasiya/xroniki faza – 7-28 gün

Ağırlaşmaları nələrdir?

Sepsis, ağciyər yetməzliyi, plevral fistul, amiloidoz

Klinik əlamətləri hansılardır?

Yerli iltihab əlamətləri: döş qəfəsində ağrı, perkutor kütlük, ağciyər səslərinin azalması

Ümumi itihab əlamətləri (SİRS-sepsis əlamətləri) – hərarət, taxikardiya, leykositoz, taxipnoe

Tənəffüs yetməzliyi əlamətləri – təngnəfəslik, sianoz və s.

Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır?

Döş qəfəsində ağrı, təngnəfəslik və sepsis əlamətləri

Anamnezdə pnevmoniya, əməliyyat, travma, plevrada maye olan xəstədə sepsis əlamətləri varsa

Plevral punktatda eksudat və bulanıq maye tapılan

Dəqiqləşdimək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

USM, KT, plevral punksiya

Standart laborator əlamətləri nələrdir?

SİRS-sepsis əlamətləri (leykositoz, CRP artması və s.)

Görüntüləmə əlamətləri nələrdir?

Plevrada maye

Digər müayinələrdə nə tapılır?

Punktatın müayinəsində – irin, protein>3 q/dl, pH<7, qlükoza<40 mq/dl, anaerob və ya aerob mikroblar

Diaqnostik kriteriyalarını sadala?

Döş qəfəsində ağrı, SİRS-sepsis əlamətləri,  tənəffüs yetməzliyi

Görüntüləmədə plevrada maye

Punktatın müayinəsində: irin, bakteriya və ya pH<7.2

Müalicə üsulları hansılardır?

“klasssik 4+ prinsipi”

• Plevral drenaj,
• Antibiotikoterapiya,
• Dəstək müalicələri,
• Səbəbin aradan qaldırılması,
• Boşluğu aradan qaldırma – ağciyərin genişlənməsinə nail olma (erkən drenaj, dekortikasiya), torakoplastika

Əməliyyata göstərişlər nələrdir?

Fibroz/xroniki faza, ağciyərdə fistul və ya destruksiya

Əməliyyat üsulları hansılardır?

Dekortikasiya, torakoplastika, ağciyərin rezeksiyası, pulmonektomiya

Suallar

Cavablar

Plevral maye nədir?

Plevral boşluqda maye toplanması

Hansı formaları var?

Səbəbinə görə – iltihabi, neoplastik, travmatik, orqan yetməzliyi (ürək, böyrək, qaraciyər)

Mayenin xarakterinə görə – hidrotoraks (seroz) – eksudat, transudat, piotoraks, hemotoraks, xilotoraks, biliotoraks

Səbəbi və ya risk faktorları nələrdir?

İltihabi və neoplastik proseslər, travma, orqan yetməzliyi (ürək, böyrək, qaraciyər)

Patogenezi nədən ibarətdir?

“ifrazat-sorulma tarazlığı”nın pozulması

Ağırlaşmaları nələrdir?

Tənəffüs yetməzliyi, infeksiya, fibrotoraks

Klinik əlamətləri hansılardır?

Subklinik və ya tənəffüs yetməzliyi, ağrı, sepsis əlamətləri (infeksiya qoşularsa)

Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır?

Təngnəfəslik, döş qəfəsi hərəkətinin azalması, anamnezdə ağciyər, ürək, qaraciyər, böyrək, diafraqmaaltı orqan xəstəlikləri, travma, metastatik törəmələr olan

Dəqiqləşdimək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

USM və ya KT, bəzən rentgen

Laborator əlamətləri nələrdir?

Spesifik əlamətləri yoxdur

Görüntüləmə əlamətləri nələrdir?

Plevra boşluğunda maye

Səbəbini necə müəyyən etmək olar?

Anamnez, KT, plevral punksiya və mayenin analizi

Diaqnostik kriteriyalarını sadala

Görüntüləmədə plevral boşluqda maye

Müalicə üsulları hansılardır?

Səbəbinə uyğun olaraq