Özət
Plevraya maye toplanmasının əsas mexanizmi plevral mayenin ifrazatı ilə sorulması arasındakı tarazlığın pozulmasıdır. İltihabi, neoplastik, travmatik səbəblər və orqan yetməzlikləri bu tarazlığı pozan əsas amillərdir. Tərkibinə görə plevral maye seroz (eksudat, transudat), piotoraks, hemotoraks, xilotoraks və biliotoraks ola bilər. Az miqdardakı plevral maye adətən klinik əlamət vermir, mayenin miqdarı artdıqda və ya infeksiya qoşularsa tənəffüs yetməzliyi, ağrı və SİRS əlamətləri qoşulur. USM və ya KT plevra boşluğunda mayenin olub-olmadığını dəqiqləşdirən müayinələrdir. Diaqnostikada ikinci əsas məsələ səbəbin və mayenin xarakterinin təyinidir ki, bu məqsədlə klinik müayinələrin nəticələri nəzərə alınır, KT və punksiya edilir. Plevral mayenin müalicəsi səbəbinə uyğun olaraq seçilir.
Seroz maye və ya hidrotoraks şəffaf mayedir, tərkibindəki proteinə görə transudat və ya eksudat ola bilər. Transudat (protein <3 q/l) adətən ürək yetməzliyində, sirrozda və böyrək yetməzliyində rast gəlinir, səbəb aradan qalxarsa keçib gedir. Eksudat (protein >3 q/l) adətən iltihabı (aseptik, pnevmoniya, travmatik və s.) və neoplastik xəstəliklərdə rast gəlinir.
Plevral maye üzrə suallar
N.Y.Bayramov, F.A.Qəhrəmanova
|
Suallar |
Cavablar |
|
Plevral maye nədir? |
Plevral boşluqda maye toplanması |
|
Hansı formaları var? |
Səbəbinə görə – iltihabi, neoplastik, travmatik, orqan yetməzliyi (ürək, böyrək, qaraciyər) Mayenin xarakterinə görə – hidrotoraks (seroz) – eksudat, transudat, piotoraks, hemotoraks, xilotoraks, biliotoraks |
|
Səbəbi və ya risk faktorları nələrdir? |
İltihabi və neoplastik proseslər, travma, orqan yetməzliyi (ürək, böyrək, qaraciyər) |
|
Patogenezi nədən ibarətdir? |
“ifrazat-sorulma tarazlığı”nın pozulması |
|
Ağırlaşmaları nələrdir? |
Tənəffüs yetməzliyi, infeksiya, fibrotoraks |
|
Klinik əlamətləri hansılardır? |
Subklinik və ya tənəffüs yetməzliyi, ağrı, sepsis əlamətləri (infeksiya qoşularsa) |
|
Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır? |
Təngnəfəslik, döş qəfəsi hərəkətinin azalması, anamnezdə ağciyər, ürək, qaraciyər, böyrək, diafraqmaaltı orqan xəstəlikləri, travma, metastatik törəmələr olan |
|
Dəqiqləşdimək üçün hansı müayinələr lazımdır? |
USM və ya KT, bəzən rentgen |
|
Laborator əlamətləri nələrdir? |
Spesifik əlamətləri yoxdur |
|
Görüntüləmə əlamətləri nələrdir? |
Plevra boşluğunda maye |
|
Səbəbini necə müəyyən etmək olar? |
Anamnez, KT, plevral punksiya və mayenin analizi |
|
Diaqnostik kriteriyalarını sadala |
Görüntüləmədə plevral boşluqda maye |
|
Müalicə üsulları hansılardır? |
Səbəbinə uyğun olaraq |