Splenektomiya və ağırlaşmaları - Özət və Suallar

Suallar

Cavablar

Cərrahi praktikada dalaq daha çox nə ilə məhşurdur?

Küt travmalarda intraabominal ən çox zədələnən orqanlardandır

Splenektomiya nədir?

Dalağın çıxarılma əməliyyatıdır

Mütləq göstərişlər hansılardır?

• Ağır dalaq travmaları (davam edən qanaxma, şok);
• İnvaziv şişlərdə en-blok splenektomiya;
• Böyük exinokokk;
• Dalaq venası trombozuna bağlı splenomeqaliya və mədə varikozu;
• Dalağın birincili törəmələri;
• Xəstə dalağın zədələnməsi;

Nisbi göstərişlər hansılardır?

• Sferositoz;
• Autoimmun hemolitik anemiya;
• Oraq hüceyrəli anemiya;
• İdiopatik trombositopenik purpura;
• Felty sindromu (immun neytropeniya);
• Dalaq absesi;
• Birincili hipersplenizm;

Mübahisəli göstərişlər hansılardır?

• Qeyri-parazitar kistlər;
• Talassemiya;
• Limfomalar;
• Trombotik trombositopenik purpura;
• Mielofibrotik xəstəliklər;

Hansı bəd xassəli xəstəliklər splenektomiyaya göstərişdir?

• KT ilə mərhələsi dəqiqləşdirilməyən  Hodgkin limfomaları;
• Dalaq törəmələrində (birincili, metastatik, invaziv);
• Hipersplenizm;

Əks göstərişlər hansılardır?

• Kəskin leykemiya;
• Aqranulositoz;
• Asimptomatik hipersplenizm;

Splenektomiyadan sonra hansı laborator testlər normal deyil?

• Leykosit 50% yuxarı qalxır;
• nəzərəçarpan trombositosiz;
• qan yaxması normal olmur;

Postsplenektomik xəstələrdə qan yaxmasında nə tapılır?

Periferik  yaxmada:

• Pappenheimer cisimləri;
• Howell-Jolly cisimcikləri;
• Heinz cisimləri;

Ağırlaşmaları nələrdir?

• Soltərəfli plevral maye və ağciyər atelektazı;
• Qonşu orqan yaralanması;
• Qanaxma;
• Subdiafraqmatik abses;
• Trombositoz;
• Dalaq venası trombozu;
• Splenoz;
• Postsplenektomik sepsis;

Ən çox rast gəlinən ağırlaşma hansıdır?

Soltərəfli plevral maye və ağciyər atelektazı

Soltərəfli plevral mayenin toplanması və ağciyər atelektazının yaranmasının əsas səbəbi nədir?

Ağrı və diafraqmaaltı abses

Soltərəfli plevral mayenin toplanmaması və ağciyər atelektazının baş verməməsi üçün hansı profilaktik tədbirlər görülməlidir?

• Yetərli ağrısızlaşdırma;
• Laparoskopik əməliyyat;
• Erkən aktivləşdirmə;
• Fizioterapiya;

Splenektomiyalarda ən çox zədələnən orqan hansıdır?

Pankreas quyruğu

Qonşu orqan zədələnmələri zamanı müalicə taktikası necədir?

Tikiş qoymaq və drenaj etmək

Qanaxmanın müalicə taktikası necədir?

• Massiv qanaxmalarda – təcili təkrar əməliyyat;
• Asimptomatik hematomalarda – izləmə;
• Infektiv hematomalarda – drenaj;

Postsplenektomik (subdiafraqmatik) absesin səbəbi nədir?

Dalaq yatağında hematoma və yığıntının infeksiyalaşması, orqan zədələnmələri

Rastgəlmə tezliyi nə qədərdir?

Splenektomiyalardan sonra 2-3% hallarda

Klinik əlamətləri hansılardır?

• Ağrı;
• Sepsis əlamətləri;

Dəqiqləşdimək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

KT – yığıntının aşkarlanması

Müalicə üsulları hansılardır?

perkutan drenaj və antibiotikoterapiya

Splenektomiyadan sonra trombositozun səbəbi nədir?

trombositlərin eliminasiyasının azalması

Risk faktoru nədir?

Splenomeqaliyalara və mielofibrozisə görə aparılan splenektomiyalar

Hansı hallarda trombozun profilaktkası aparılmalıdır?

Trombosit sayı 1 milyonu keçərsə - aspirin

Dalaq venası trombozunun rastgəlmə tezliyi nə qədərdir?

Splenektomiyalardan sonra 8-10% hallarda

Risk amilləri nələrdir?

• Geniş splenik vena (splenomeqaliyalar);
• Mileofibrozis;
• Vena güdülünün tikişlə yox büzülərək bağlanması;

Patogenezi nədən ibarətdir?

• Venada axının azalması;
• Trombositoz;
• Trombofiliya;

Klinik əlamətləri hansılardır?

• Ağrı;
• Zəif hərarət;

Dəqiqləşdimək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

Kontrastlı KT

Müalicə üsulları hansılardır?

Təcili antikoaqulyant müalicə

Profilaktika üsulları hansılardır?

• Trombosit sayı 1 milyon/ml-dan çox olanlarda – aspirin;
• Trombofilik vəziyyətlərdə və böyük splenomeqaliyalarda –  antikoqaulyant;

Proqnozu nədir?

Müalicə olunmadıqda portal və mezenterik venalara yayıla bilər

Splenoz nədir?

Dalaq toxumasının qarın daxilində  kiçik parçalarla diffuz implantasiyası  və inkişafıdır

Səbəbi  və ya risk faktorları nələrdir?

Dalağın travmatik, spontan və ya yatrogen partlaması

Ağırlaşmaları nələrdir?

• Bitişmələr;
• Bağırsaq keçməzliyi;
• Xəstəliklərin residivi?

Klinik əlamətləri hansılardır?

• Asimptomatik;
• Ağırlaşma əlamətləri;

Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır?

Splenektomiyalardan və ya dalaq travmalarından sonra:

• bağırsaq keçməzliyi;
• trombositozun olmaması;
• qanın hüceyrələrinin normal quruluşu;
• görüntüləmədə qarında  çoxsaylı törəmələr olan xəstələrdə

Dəqiqləşdimək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

• Qan yaxması;
• KT;
• Biopsiya;

Laborator əlamətləri nələrdir?

qanda yaxmasında Howell-Jolly cisimciklərinin olmaması (bu cisimlər eritrosit qalıntılarıdır və dalaq tərəfindən təmizlənirlər, splenektomiyalarda çox rastlanır)

Görüntüləmə əlamətləri nələrdir?

KT-də çoxsaylı dalaqşəkilli törəmələr (biopsiyada - dalaq toxuması)

Müalicə üsulları hansılardır?

• Ağırlaşma olmadıqda – müalicəyə ehtiyac yoxdur;
• Ağırlaşma zamanı – çıxarmaq və ya bitişmələri kəsmək lazımdır;

Profilaktika üsulları hansılardır?

Əməliyyat vaxtı dalağın bütövlüyünə diqqət etmək lazımdır

Postsplenektomik sepsis nədir?

Dalaq funskiyasının itirilməsi nəticəsində bakteriyalara qarşı müqavimətin azalması və sürətlə inkişaf edən sepsis və septik şok

Böyüklərdə postsplenektomik sepsis rastgəlmə tezliyi nə qədərdir?

<1%

Uşaqlarda rastgəlmə tezliyi və letallığı  nə qədərdir?

Rastgəlməsi 1%-2%, letallığı 50%

Niyə 5-6 yaşlı uşaqlarda postsplenektomik sepsis daha çox rast gəlinir?

Bu yaşda immun sistem tam formalaşmadığı üçün

Ən çox hansı bakteriyalar postsplenektomik sepsisə səbəb olur?

Kapsullu bakteriyalar: Streptococcus pneumaniae, Neiserria meningitis, H.influenza

Patogenezi nədən ibarətdir?

Dalağın immun funksiyasının aradan qalxması – opsoninin azalması, İgM sintezinin azalması, faqositozun və bakteriaların təmizlənməsinin azalması

Postsplenektomik sepsisin tipik klinikası necədir?

• Başlanğıcda qeyri-spesifik əlamətlər:
  • Halsızlıq;
  • Yorğunluq;
  • Rinoreya;
• Sürətlə proqressivləşmə:
  • Yüksək hərarət;
  • Septik şok;
  • Yayğın damardaxili laxtalanma sindromu;

Postsplenektomik sepsisin profilaktikası nədən ibarətdir?

• Splenektomiyadan 2-3 həftə əvvəl və ya sonrakı kapsullu bakteriyalara qarşı polivalent vaksinasiya;
• Yüksək riskli qruplarda əlavə olaraq uzunmüddətli antibiotikoterapiya (2 yaşındakı uşaqlarda 6 yaşına qədər penisillin və ya ampicillin);
• dalaq travmalarında autotransplantasiya;
• Splenektomiya olunmuş xəstələrdə ilkin əlamətlər olarsa təcili antibiotikoterapiya;

Splenektomiyalı xəstələrdə immunizasiya üçün ən yaxşı vaxt nə zamandır?

• Əməliyyatdan əvvəl;
• Əməliyyat təcilidirsə əməliyyatdan 2 həftə sonra;

Splenoektomiya olunan xəstələr adətən hansı vaksinasiyaları almalıdırlar?

Pneumococcus, Meningococcus, Haemophilius influenza tip B

Müalicə üsulları hansılardır?

• yüksək dozada antibiotiklər;
• dəstək müalicələri;

Proqnozu nədir?

Müalicə olunmazsa 12-48 saat ərzində ölümlə nəticələnir

Hiposplenizm nədir?

Dalağın funksiyasında azalması

Səbəbi  və ya risk faktorları nələrdir?

• Anadangəlmə aspleniya;
• Yaşlılıq;
• Təkrarlayan sekestrasion krizləri:
  • Oraq hüceyrəli anemiya;
  • Essensial trombositoz;
  • Malyariya;
  • Splenik arteriya trombozu;
• Autoimmun xəstəliklər:
  • Xoralı kolit;
  • Qlomerulonefrit;
  • SLE;
  • Revmatoid artrit;
  • Sarkoidoz;
• Şiş və ya kistlər;
• Amiloidoz;
• Postsplenektomiya;
• Digər;

Dəqiqləşdimək  üçün hansı müayinələr lazımdır?

Qanın periferik yaxması

Laborator əlamətləri nələrdir?

qanda Howell-Jelly cisimciklərinin tapılması

Müalicə üsulları hansılardır?

Spesifik müalicəsi yoxdur

Hiposplenizm hansı xəstələrdə olur?

Xoralı  koliti olan xəstələrdə

Postsplenik hiposplenizmin ən effektiv profilaktikası hansıdır?

Dalaq autotransplantasiyası

Hansı hallarda dalaq autotransplantasiyası daha çox tövsiyə edilir?

Durğunluğa və travmaya görə aparılan splenektomiyalarda