Özət
Obstruktiv sarılıq (mexaniki sarılıq, ekstrahepatik xolestaz) üçün birləşmiş bilirubinin təkbaşına və ya sərbəst bilirubinlə birlikdə artması, xolestatik enzimlərin artması və öd yollarının genişlənməsi xarakterikdir. Öd yollarında genişlənmə USM və MRT ilə görünə bilir, göstəriş olarsa ERXPQ də edilir. Öd yollarında tıxanma törədən səbəbləri müəyyənləşdimək üçün (daşlar, çapıq daralmalar, törəmələr, iltihabi xəstəliklər, travma-əməliyyat, damar xəstəlikləri, parazitlər və yad cisimlər) MRT əksər hallarda yetərli olur, çətinlik olarsa kontrastlı xolangioqrafiya (ERXPQ, PTX, T-xolangioqrafiya, əməliyyatdaxili xolangioqrafiya) və xoledoxoskopiya lazım gəlir. Mexaniki sarılığın müalicəsində səbəbin aradan qaldırılması və dekompressiya üçün cərrahi və azinvaziv tədbirlər həyata keçirilir.
Mexaniki sarılıq üzrə suallar
N.Y.Bayramov, A.K.Səfiyeva, F.Qəhrəmanova
|
Suallar |
Cavablar |
|
Mexaniki sarılıq nədir? |
Magistral öd yollarında tıxanma nəticəsində baş verən öd durğunluğudur. |
|
Mexaniki sarılığın başqa hansı adları var? |
Ekstrahepatik, obstruktiv, tıxanma sarılığı |
|
Səbəbləri hansılardır? |
Daş, çağıq, törəmə, əməliyyat/müdaxilə, iltihab, parazit və digər. |
|
Ən çox rast gəlinən 4 səbəbi hansılardır? |
Daş, çapıq daralma, törəmə və parazit |
|
Tıxanmanın mexanizmləri hansılardır? |
Mənfəzdaxili tutulma, divar xəstəlikləri və kənardan sıxılma |
|
Önəmli patogenetik mexanizmləri hansılardır? |
Biliar hipertenziya və bağırsaqda öd azlığı |
|
Hansı ağırlaşmaları törədir? |
Qaraciyər, öd yolları zədələnmələri, bağırsaq və digər disfunksiyalar |
|
Öd yollarında hansı zədələnmələr baş verir? |
Genişlənmə, aseptik və bakterial xolangit, fibroz |
|
Qaraciyərdə hansı patologiyalar meydana gəlir? |
Xolestatik hepatit, qaraciyər yetməzliyi, biliar sirroz |
|
Bağırsaqlarda nələr baş verir? |
Malabsorbsiya, diareya, avitaminozlar, bakterial çoxalma və translokasiya |
|
Hansı ümumi dəyişikliklər baş verir? |
Ekstrasellular mayenin azalması (hipovolemiya), sepsis, böyrək yetməzliyi, miokardial disfunksiya, immunosupressiya və digər |
|
Ekstrasellular maye niyə azalır? |
Atrial natriuretik hormonun artması nəticəsində |
|
Sepsisin təxmini mexanizmi necədir? |
Bağırsaqlardan bakterial trasnlokasiya, Kupfer hüceyrələrinin və leykositlərin disfunksiyası, endotoksemiya |
|
Hepatorenal sindromun mexanizmi necə izah oluna bilər? |
Ekstrasellular mayenin azalması (hipovolemiya) və sepsis |
|
Klinik əlamətləri hansılardır? |
Sarılıq, qaşınma, ağrı, tünd sidik və açıq nəcis |
|
|
|
|
Mexaniki sarılıqda ilkin görüntüləmə müayinəsi hansıdır? |
USM |
|
Mexaniki sarılıq üçün xarakterik laborator əlamətlər hansılardır? |
|
|
Mexaniki sarılıqda bilirubin artmaya bilərmi? |
Erkən mərhələdə, hissəvi və regional tıxanmalarda, bilio-enterik və xarici fistullarda bilirubin artmaya bilər. |
|
Diaqnozu necə dəqiqləşdirilir? |
Öd yollarında genişlənmənin olmasına görə |
|
Mexaniki sarılığı digər sarılıqlardan fərqləndirən ən önəmli əlamət hansıdır? |
Öd yollarının genişlənməsi |
|
Öd yollarının genişlənməsi hansı müayinə ilə dəqiqləşdirilir? |
İlkin olaraq USM ilə görünə bilər, lakin MRT ilə dəqiqləşdirilir |
|
Öd yollarında tıxanma var, lakin öd yollarında genişlənmə yoxdursa hansı 3 əsas səbəbi düşünə bilərsiniz? |
|
|
Öd yolları genişlənməyən mexaniki sarılığı necə dəqiqləşdirmək olar? |
Laborator olaraq xolestaz varsa və xolangioqrafiyada maneə görünərsə |
|
Öd yolları geniş görünür, lakin sarılıq və xolestaz yoxdur. Bu mexaniki sarılıq ola bilərmi? |
Praktik olaraq xeyr. Belə hala anadangəlmə xoledox sistlərində və idiopatik xoledox dilatasiyasında rast gəlinir. |
|
Mexaniki sarılığın səbəbi hansı müayinə ilə dəqiqləşdirlir? |
MRT ilə |
|
MRT öd yollarında daş göstərmirsə daş ola bilərmi? |
Praktik olaraq xeyr. |
|
MRT səbəbi təyin edə bilmirsə nə etmək olar? |
Endo-USM, kontrastlı MRT/KT, kontrastlı xolangioqrafiyalar (ERXPQ, PXQ), xoledoxoskopiya |
|
Öd yollarının varikoz venalarını necə dəqiqləşdirmək olar? |
Kontrastlı KT/MRT, endoskopik USM-doppler və ya fiberoptik xoledoxoskopiya ilə |