Özət
Öd epitelindən inkişaf edən bəd xassəli törəmələrə öd kisəsi xərçəngi, ekstrahepatik və intrahepatik xolangiokarsinomalar aid edilir.
Öd kisəsin bəd xassəli şişlərinin əksəriyyəti adеnokarsinomalardır, adеnoma, kirəcləşmiş kisə, yaşlılarda böyük (> 2 sm) daş və xolеdox anomaliyaları (kist, birləşmə) risk faktorları sayılır. Xəstəlik başlanğıcda adətən asimptomatik olur, irəlilədikcə öd sancısı, kəskin xolеstit və ya mеxaniki sarılıq əlamətləri ilə ortaya çıxırlar. Simptomatik mərhələdə əksəriyyəti qeyri-rezektabel olur. Erkən mərhələdə diaqnozu patohistoloji müayinə ilə dəqiqləşdirlir, irəliləmiş mərhələlərdə USM və tomoqrafiyada kisə divarında və ətrafında törəmə görünür. Öd kisəsi xərçənginin əsas müalicəsi cərrahi müalicədir: erkən mərhələdə sadə xolesistektomiya, yerli-yayılmış lakin rezekstabel mərhələdə radikal xolesitektomiya və ya qaraciyər rezeksiyası. Qеyri-rеzеktabel hallarda palliativ tədbirlər – yanyol anastomozları və ya stеnd istifadə еdilir.
Xolangiokarsinoma ən çox qapı bölgəsində, sonra distal hissədə, ən az isə (6%) intrahеpatik öd yollarda yеrləşir. Birincili sklеroz xolangit, intrahеpatik xolеlitiaz, darlıqlar, xolеdoxolitiaz, xolеdox kistləri, anomaliyalar xolangiokarsinoma üçün risk faktorlarıdır. İntrahepatik xolangiokarsinomalar HSK kimi bruzə verir, lakin ondan fərqli olaraq adətən normal qaraciyər zəminində rastlanır. Ekstrahepatik xolangiokarsinomalar başlanğıcda asimptomatik olur, tıxanma artdıqca mexaniki sarılıq əlamətləri ortaya çıxır. Diaqnostikada xolangioqrafiya, tomoqrafiya və anqioqrafiya lazım gəlir. Xolangiokarsinomanın əsas müalicəsi radikal rеzеksiyadır: intrahepatik formada Qc rеzеksiyası, qapı formasında haça ±Qc rеzеksiyası, distal formada isə PDR aparılır. Qеyri-rеzеktabеl hallarda sarılığı aradan qaldırmaq üçün yanyol anastomozları və stend tətbiq edilir.
Öd yolları törəmələri üzrə suallar
N.Y.Bayramov, A.K.Səfiyeva, F.Qəhrəmanova
Öd kisəsinin karsinoması
|
Suallar |
Cavablar |
|
Öd kisəsi karsinoması nədir? |
Öd kisəsinin bəd xassəli törəməsidir, əksəriyyəti (90%) adenokarsinomadır. |
|
Rast gəlmə tezliyi? |
Xolelitiazı olan xəstələrin 0,3-1%-də |
|
Risk faktorları hansılardır? |
|
|
Yayılma yolları hansılardır? |
Əsasən yerli yayılma- qaraciyərə, ətraf strukturlara və limfa düyünlərinə |
|
Əlamətləri hansılardır? |
|
|
Diaqnostik müayinələr? |
USM, Abdomen KT/MRT |
|
Əməliyyatdan əvvəl öd kisəsi xərçəngini necə bilmək olar? |
Çətindir. Qaraciyər toxumasına invaziya, kirəcləşmiş kisə, lokal divar qalınlaşması şübhə yaradır. |
|
Əməliyyat vaxtı kisə xərçəngini necə təyin etmək olar? |
Destruktiv iltihabdan ayırmaq çətindir. Şübhəli hallarda əməliyyatdaxili təcili biopsiya lazımdır. |
|
Əsas müalicəsi nədir? |
Radikal rezeksiya |
|
Proses mukoza ilə məhdudlaşıbsa nə edərsiniz? |
Xolesistektomiya yetərlidir |
|
Əzələ təbəqəsi prosesə cəlb olunubsa nə edərsiniz? |
Radikal xolesistektomiya: xolesistektomiya, kisə yatağında qaraciyərin kənari rezeksiyası, limfa disseksiyası |
|
Proses qaraciyərin bir payına yayılıbsa nə edərsiniz? |
Hemihepatektomiya |
|
Törəmə qeyri-rezektabeldirsə və sarılıq varsa nə edərsiniz? |
Palliativ müalicə: stent və ya seqment-3 yanyol əməliyyatı |
|
Öd kisəsi xərçəngi laparoskopik xolesistektomiya əməliyyatından sonra tapılarsa nə edərsiniz? |
Xərçəng mukoza səviyyəsindədirsə izləmə, əzələ təbəqəsinə və dərinə sirayət etmişsə təkrari əməliyyat: radikal xolesistektomiya və ya qaraciyər rezeksiyası |
Xolangiokarsinoma
|
Suallar |
Cavablar |
|
Xolangiokarsinoma nədir? |
Ekstrahepatik və ya intrahepatik axacaqların birincili bəd xassəli törəməsidir |
|
Histoloji növü hansıdır? |
Adətən adenokarsinoma olur |
|
Risk faktorları hansılardır? |
|
|
Əlamətləri hansılardır? |
Mexaniki sarılıq əlamətləri ilə biruzə verir: sarılıq, qaşınma, tünd rəngli sidik, ağarmış nəcis |
|
Hansı növləri var? |
Yerləşmə yerinə görə: intrahepatik, hiliar (Klatskin) və distal |
|
Klatskin tumorü nədir? |
Sağ və sol hepatik axacaqların birləşdiyi yerdə (haçada) xolangiokarsinoma |
|
Klatskin tumorunun xarakterik cəhətləri hansılardır? |
|
|
Diaqnostik müayinələr hansılardır? |
USM, KT/MRT, EndoUSM, KT angioqrafiya, biopsiya |
|
Diaqnoz necə dəqiqləşdirmək olar? |
Axacaq divarında darlıq törədən kütlə (MRT və ya EndoUSM) görünürsə, əksi isbat edilənə qədər xolangiokarsinoma qəbul edilir. Endoskopik fırça biopsiyası aparıla bilər. |
|
İntrahepatik xolangiokarsinomanın müalicəsi? |
Qaraciyər rezeksiyası |
|
Hiliar xolangiokarsinomanın (Klatskin şişi) müalicəsi? |
Rezeksiya və Ru-Y tipli hepatiko-yeyonoanastomoz. |
|
Distal xolangiokarsinomanın müalicəsi? |
Pankreatoduodenal rezeksiya |
|
Törəmə qeyri-rezektabeldisə nə edilir? |
Mexaniki sarılığı aradan qaldırmaq üçün stent və ya seqment-3 yanyol əməliyyatı. İntrahepatik xolangiokarsinomada kimyaembolizasiya |