Özət
Kəskin daşsız xolesistit öd kisəsinin kəskin iltihabı olub daşlı xolesistitə nəzərən az (10% və 90%) rast gəlir.
Öd kisəsi iltihabında əsas başladıcı və aparıcı mexanzm divar işemiyasıdır. Daşsız xolesistitdə işemiya mikrosirkulyasiyanın pozulması nəticəsində meydana gəlir və adətən ağır xəstələrdə (yanıqlar, böyük travma, əməliyyatlar, sepsis, kəskin ürək-damar yetməzliyi və s.) rast gəlir.
Kəskin daşsız xolesistit bir çox cəhətinə görə daşlı xolesistitdən fərqlidir.
Kəskin daşlı xolesistitdən fərqli olaraq kəskin daşsız xolesistit daha çox kişilərdə və kritik xəstələrdə rast gəlir, patogenezində birincili işemiya əsas rol oynayır, ağır gedişli olub spontan sönmür, 75% halda qanqrena inkişaf edir, yüksək letallığa səbəb olur (40%), xəstələrin az hissəsində (25%) klassik əlamətlər görünür.
Kritik xəstələrdə izah olunmayan hərarət, leykositoz və hiperamilazemiya kəskin daşsız xolesistitə yüksək şübhə yaradır. Dəqiqləşdirmək üçün görüntüləmə ilə (USM, KT, sintoqrafiya) kisədə böyümə, divar qalınlaşması, ətrafında maye və kisə bloku təyin edilməlidir.
Xolesistektomiya xəstəliyin radikal müalicəsidir. Əməliyyata ciddi əks göstərişlər olarsa ilk etapda xolesistostoma qoyula bilər.
Kəskin daşsız xolesistit üzrə suallar
N.Y.Bayramov, A.K.Səfiyeva, F.Qəhrəmanova
|
Suallar |
Cavablar |
|
Kəskin daşsız xolesistit nədir? |
Öd kisəsinin daş və ya sistik axarda obstruksiya olmadan rast gəlinən kəskin iltihabi xəstəliyidir. |
|
Rastəlmə tezliyi nə qədərdir? |
Bütün kəskin xolesistitlərin 5- 10% təşkil edir. |
|
Hansı klinik formaları var? |
Kritik xəstələrdə rast gəlinən forması Qeyri-kritik xəstələrdə rast gəlinən forması |
|
Səbəbi və ya risk faktorları nələrdir? |
|
|
Patogenezi necədir? |
Öd kisəsi divarının birincili işemiyası, durğunluq, çöküntü: kisə divarında mikrosirkulyasiyanın pozulması əsas mexanizm hesab edilsə də (ağır xəstələrdə, oral qidalanmayanlarda, xolesistokinin stimulyasiyasının olmaması, durğunluq və s.) çöküntülərin də rolu ehtimal olunur |
|
Daşlı və daşsız xolesititin gedişində fərq varmı? |
Daşsız xoleistit daha ağır gedir və letallığı yüksəkdir. |
|
Ağırlaşmaları nələrdir? |
Öd kisəsinin perforasiya və ya qanqrenası, sepsis |
|
Niyə daşsız xolesistitdə letallıq çox yüksəkdir? |
Ümumi vəziyyət çox ağır olur, kisə ilə birlikdə qaraciyər və splanxik damarlarda trombozlar olur, sürətli qanqrena və sepsis imkişaf edir, klinik əlamətlər zəif olduğu üçün diaqnoz gecikir. |
|
Klinik əlamətləri hansılardır? |
Sağ qabırğaaltı nahiyədə ağrı, gərginlik, hərarətin yüksəlməsi |
|
Hansı xəstələrdə şübhələnmək lazımdır? |
Kritik xəstələrdə sağ qabırğa altında ağrı, hərarətin izah olunmayan artması və amilaza artması |
|
Dəqiqləşdimək üçün hansı müayinələr lazımdır? |
Klinik, laborator, USM |
|
Laborator əlamətləri nələrdir? |
|
|
Görüntüləmə əlamətləri nələrdir? |
|
|
Digər müayinələrdə nə tapılır? |
Sepsis əlamətləri |
|
Diaqnostik kriteriyalarını sadala? |
Sağ qabırğaaltında ağrı İzah olunmayan sepsis əlamətləri Kisənin böyüməsi, divar qalınlşaması |
|
Müalicə üsulları hansılardır? |
Cərrahi |
|
Əməliyyata göstərişlər nələrdir? |
Kəskin daşsız xolesistit əməliyyata göstərişdir. |
|
Əməliyyat üsulları hansılardır? |
|
|
Müalicə yanaşması? |
Xolesistektomiya və ya xəstə stabil deyilsə xolesistostoma-(perkutan və ya yerli keyləşdirmə ilə açıq üsulla) |
|
Proqnozu nədir? |
Letallığı yüksəkdir – 40%-dən çox |
|
Xəstəliyin ən xarakterik özəllyini bir cümlə ilə necə ifadə edərsiniz? |
Kəskin daşlı xolesistitdən fərqli olaraq kəsin daşsız xolesistitin diaqnozu adətən çətin və gec qoyulur, letallığı da çox yüksəkdir. |