Özət
Öd daşı ödün maye konsistensiyasının dəyişərək bərk hala keçməsi nəticəsində daşların əmələ gəlməsidir (xolesterin və bilirubin daşları). Xəstəlik əhali arasında ən çox rast gələn və qarın boşluğunda ən çox əməliyyata səbəb olan xəstəlikdir. Yaşlaşma, qadın cinsi, köklük, hamiləlik, estrogen və progesteron müalicəsi, genetik amillər, dislipoproteinemiyalar, iltihab və diskineziya daş əmələ gəlməsinə ən çox səbəb olan amillərdir. Öd daşları əksər hallarda simtomsuz gedir, lakin obturasiya, eroziya-nekroz və ya neoplaziyaya səbəb olduqda klinik əlamətlərlə ortaya çıxır: təkrarlayan öd sancıları, kəskin xolesistit, xoledoxolitiaz, pankreatit və s.
Öd kisəsindəki daşları təyin etmək üçün USM, xoledoxdakı daşları təyin etmək üçün isə MRT ilk seçimdir. Simptomatik öd daşı xəstəliyinin standart müalicəsi laparoskopik xolesistektomiyadır, xoledoxdakı daşların çıxarılması üçün laparoskopiya və ERXPQ ilk seçimdir. Asimptomatik öd daşında əksər xəstələrdə müalicə gərəkmir.
Öd daşı üzrə suallar
N.Y.Bayramov, A.K.Səfiyeva, F.Qəhrəmanova
|
Suallar |
Cavablar |
|
Öd daşı nədir? |
Öd daşının əmələ gəlməsi |
|
Rastgəlmə tezliyi |
10-20% |
|
“Böyük risk faktorları” hansılardır? |
Qadın, yağlı qida, 40 yaşdan çox, çox doğan (ingiliscə 4-F: Female, Fat, Forty, Fertile) |
|
Digər risk faktorları hansılardır? |
|
|
Daşların hansı növləri var? |
|
|
Piqment daşlarının hansı növləri var? |
|
|
Qara piqment daşlarının səbəbi nədir? |
Sirroz, hemoliz |
|
Qəhvəyi xoledox daşlarının səbəbi nədir? |
Öd yollarında daralma və infeksiya |
|
Xolesterin daşlarının patogenezi nədir? |
Ödün xolesterinlə doyması və dənəciklərin əmələ gəlməsi, dənəciklərin nüvələşdirici amil ətrafında birləşməsi və çökməsi, nəhayət daşlaşma |
|
Hiperxolesterinemiya öd daşı əmələ gəlməsində risk faktoru hesab olunurmu? |
Xeyr! (amma hiperlipidimiya bəli) |
|
Öd daşı hansı əlamətlərlə biruzə verir? |
Öd sancısı, xolangit, xoledoxolitiaz, öd daşı, pankreatit |
|
Öd sancısı doğrudanmı tutub-buraxan sancışəkillidir? |
Xeyr! Ağrı tutur və bir neçə saat buraxmır. |
|
Asimptomatik öd daşı xəstəliyinin rast gəlmə tezliyi nə qədərdir? |
80% hallarda asimptomatikdir |
|
Öd sancısının mexanizmi necədir? |
Daşın kisə çıxışını tıxaması nəticəsində əvvəlcə kisənin yığılması, sonra isə genişlənməsi divar işemiyasına və ağrıya səbəb olur |
|
Öd daşının hansı 5 əsas ağırlaşması var? |
Kəskin xolesistit Xoledoxolitiaz Xolangit Pankreatit Bağırsaq keçməzliyi |
|
Xolelitiazın diaqnozu necə qoyulur? |
Anamnez Obyektiv müayinə USM |
|
USM öd kisəsi daşını hansı həssaslıqla aşkarlayır? |
98% hallarda aşkarlayır |
|
Ultraneqativ daş nə deməkdir? |
USM ilə görünməyən daşlar (2% halda rast gəlir) |
|
USM xoledoxolitiazisi hansı həssaslıqla aşkarlayır? |
50% -də az hallarda, ona görə də xoledoxolitiaz üçün uyğun müayinə hesab olunmur |
|
Simptomatik öd kisəsi daşlarının standart müalicəsi necədir? |
Laparoskopik xolesistektomiya |
|
Laparoskopik xolesistektomiyanın ağırlaşmaları hansılarıdır? |
Ümumi öd axarının zədələnməsi, sağ hepatik axacaq və ya arteriyasının zədələnməsi, güdülün buraxması, bilioma |
|
Asimptomatik öd daşında xolesistektomiyaya göstərişlər? |
|
|
Kirəçləşmiş öd kisəsində və 2 sm-dən böyük daşlarda nə üçün əməliyyat göstərişdir? |
Kanser riski yüksəkdir |
|
Hansı dərmanlar xolesterin daşını əridə bilər? |
Xenodeoksikolik turşusu, ursodezoksixol turşusu. Lakin, dərman dayanarsa daşlar təkrar əmələ gəlir. |
Öd daşı mənşəli bağırsaq keçməzliyi
|
Nədir? |
Nazik bağırsağın böyük öd daşları ilə (>2.5 cm) tıxanması fonunda əmələ gəlir. |
|
Böyük öd daşı bağırsağa necə keçir? |
Daş kisə ilə bağırsaq arasında yaranan fistuldan keçərək bağırsağa düşür. |
|
Obstruksiyanın klassik lokalizasiyası? |
İliosekal bucaq |
|
Kimlərdə çox rast gəlir? |
Böyük daşı olan və 70 yaşdan yuxarı qadınlarda |
|
Əlamətləri hansılardır? |
Nazik bağırsaq obstruksiyası simptomları: köp, qusma, hipovolemiya, sağ yuxarı kavdrantda ağrı |
|
Diferensial diaqnozu? |
Nazik bağırsaq obstruksiyasının digər səbəbləri (bitişmə, yırtıq, kanser) |
|
Nazik bağırsaq keçməzliyi olanların neçə faizində daş mənşəli olur? |
1%-dən az |
|
Diaqnostikası üçün hansı müayinələr lazımdır? |
KT – keçməzlik əlamətləri, bağırsaqda daş görünə bilər, öd yollarında hava, kontrastın öd kisəsəsinə keçməsi |
|
Müalicəsi necədir? |
Əməliyyat: enterotomiya və daşın çıxarılması vacibdir, xolesistektomiya və fistulun bağlanılması əlavə edilə bilər |