Özət
Fistul – iki epitelial səth arasında yaranmış patoloji əlaqədir. Fistullar adətən bağırsaq əməliyyatlarının, zədələnmələrinin və xəstəliklərinin ağırlaşmaları kimi əmələ gəlir. Nazik bağırsağın fistullarının əksəriyyəti spontan bağlanır, bir qisimi isə su-elektrolit mübadiləsinin pozğunluqları, malnutrisiya, sepsis, abses, dəri dəyişiklikləri (dermatit, hiperpiqmentasiya və s.) ilə ağırlaşır, hətta letallığa səbəb olur. Fistulun gedişi ölçüsü, lokalizasiyası və dərəcəsindən asılı olaraq dəyişir. Diaqnostika üçün boyayıcı maddələr, kontrastlı rentgenoloji müayinələr, KT, endoskopiya aparılır. Müalicə ikimərhələlidir, birinci mərhələdə konservativ tədbirlərlə ağırlaşmaların profilaktikası və müalicəsi, ikinci mərhlədə isə fistulu aradan qaldırmaq üçün cərrahi, endoskopik tədbirlər həyata keçirilir.
Fistullar üzrə suallar
N.Y.Bayramov, A.K.Səfiyeva, F.A.Qəhrəmanova
|
Fistul nədir? |
İki boşluqlu orqan və ya boşluqlu orqanla xarici mühit (exterior) arasında anormal əlaqədir (iki epitelial təbəqə arasında əlaqə). |
|
Fistul ilə stoma arasında fərq nədir? |
Stoma tibbi göstərişə görə (müalicə və ya diaqnostika məqsədli) yaradılır, fistullar isə patologiya nəticəsində formalaşır. |
Enterokutaneal fistullar
|
Enterokutaneal fistullar nədir? |
Qastrointestinal traktla dəri arasında yaranan fistul traktı |
|
Fistulların əmələ gəlmə səbəbləri hansılardır? |
Anastomoz buraxması, travma, Crohn xəstəliyi, abses, divertikulit |
|
Fistulların diaqnostikada hansı müayinələr aparılır? |
|
|
Fistulların hansı ağırlaşmaları olur? |
Çox ifrazlı fistullarda malnutrisiya, dəri zədələnmələri olur |
|
Fistulların müalicəsi nece aparılır? |
Oral qidalanmanın dayandırılması, parenteral qidalandırma, səbəbin aradan qaldırılması. |
|
Müalicənin nəticələri necədir? |
Fistulların təxminən yarısı öz-özünə və ya müalicə hesabına bağlanır, yarısı isə cərrahi əməliyyat, (rezeksiya, stent qoyulması) göstərişdir. |
|
Entero-kutaneal fistullardan hansı daha tez bağlanır: qısa yoxsa, uzun fistullar? |
Uzun fistullar daha tez bağlanır. |
|
Entero-kutaneal fistullarda letallıq nə qədərdir? |
20%-ə qədər |
Kolon fistullari
|
Kolon fistullarının hansı növləri var? |
Kolovezikal, kolo-kutaneal, kolovaginal, kolo-enterik |
|
Ən çox rast gələn səbəblər hansılardır?
|
Divertikulitlər (ən çox əmələ gəlmə səbəbi), bağırsağın iltihabi xəstəliyi (BİX), yad cisim, radiasiya, kanser |
|
Ən çox rast gələn növü? |
Kolo-vezikal fistullar: Sidik yollarının iltihabı şəklində təzahür edir, digər əlamətlər pneumaturiya, dizuriya, fekaluriya rast gəlir. |
|
Diaqnoz necə qoyulur? |
Bariumla imalə, sistoskopiya, fistuloqrafiya |
|
Müalicə necədir? |
Cərrahi: kolon rezeksiyası və ilkin anastamoz, prosesə cəlb olunan orqanın təmiri və ya rezeksiyası, bəzi hallarda müvəqqəti kolostom da qoyulur. |
|
Xolesisto enterik fistul nədir? |
bağırsağın digər ilgəkləri arasında Öd kisəsi ilə onikibarmaq və ya nazik iri daşların eroziyası nəticəsində yaranan patoloji əlaqədir, bəzən öd daşının ileosekal keçiddə pərçimlənməsi nəticəsində nazik bağırsaq obstruksiyası baş verir. |
|
Qastro-kolik fistulların ən çox rast gələn səbəbləri hansılardır? |
Penetrasiya edən xoralar, mədə və ya kolon adenokarsinomu, Crohn xəstəliyi |
|
Qastro-kolik fistulların hansı ağırlaşmaları var? |
Malnutrisiya və ağır enteritlər (yoğun bağırsaq möhtəviyyatının mədəyə reflüksu nəticəsində bakteriyaların inkişafı) |
Pankreatiko-enterik fistul
|
Pankreatik- enterik fistul nədir? |
Pankreatit axarla əlaqəli psevdosistin qonşu orqanlara açılması (nadir hallarda spontan baş verir. Əksər xəstələrdə psevdosistin müalicəsi üçün cərrahi və ya endoskopik yolla yaradılır) |
Xarici pankreatik fistullar
|
Xarici pankreatik fistullar nədir? |
Pankreato-kutaneous fistuladır - pankreasın axacaq sistemi ilə dəri arasında əlaqədir. |
|
Xarici pankreatik fistullar səbəbi nədir? |
Pankreatitdə, psevdosistlərdə, travmalarda və mədəaltı vəzi əməliyyatlarından sonra adətən drenaj boyunca və ya yara xətti üzrə əmələ gəlir. |
|
Xarici pankreatik fistullar müalicəsi necədir? |
Oral qidalanmanın kəsilməsi, parenteral qidalandırma, dəri qoruyucu və oktreotid. |
|
“Refrakter” pankreatik fistul nədir? |
Konservativ müalicəyə tabe olmayan pankretokutanoz fistullar. |
|
“Refrakter” pankreatik fistullarda hansı müayinə vacibdir? |
ERXPQ (pankreatit axarın fistul traktının hansı hissəsi ilə əlaqəli olduğunu dəqiqələşdirməsi üçün) |
|
Pankreasın quyruğu ilə əlaqəli refrakter fistullar necə müalicə edilir? |
Pankreasın quyruğunun fistula birgə rezeksiyası |
|
Pankreasın başı ilə əlaqəli refrakter fistulu müalicəsi necədir? |
Pankreatoyeyunostomiya |
Sidik kisəsi fistullari
|
Sidik kisəsi fistullari hansı daxili növləri var? |
|