Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Elmi-Tibbi Şurasının 6 dekabr 2018 tarixli 24 saylı və Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 07.02.2019 tarixli F-66 saylı qərarı ilə “070101-Müalicə işi” ixtisası üzrə dərslik kimi təsdiq edilmişdir

Süd vəzi - Özətlər və Suallar

Süd vəzinin digər xəstəlikləri - Özət və Suallar

Özət

Hamiləlikdə süd vəzində patoloji dəyişikliklərə ikinci və ya üçüncü trimestrdə baş verə bilən gilədən qanlı axıntı, süd vəzində kütlələr və süd vəzi xərçəngi aiddir. İkinci və ya üçüncü trimestrdə baş verə bilən gilədən qanlı axıntı hormonal təsirlər altında epitelin genişlənməsi nəticəsində yaranır və adətən doğuşdan sonrakı 2 aya qədər aradan qalxır. Kütlələr USM vasitəsilə qiymətləndirilməlidir və hər hansı şübhəli halarda punksion biopsiya icra edilir. Kütlənin bədxassəli olması diaqnozu qoyulduqda, hamilə olmayan qadınlar üçün olan eyni müalicə üsulları aparılmalıdır. Süd vəzi xərçəngi 5000 hamiləlikdən təqribən 1-də baş verir və bütün süd vəzi xərçənglərinin demək olar ki, 3%-ni təşkil edir. Müalicə xərçəngin klinik mərhələsindən və hamiləliyin trimestrindən asılıdır və fərdi şəkildə aparılır. Kimyəvi terapiya ikinci trimestrin ortalarında, şüa terapiyası doğuşdan sonra aparıla bilər.

 

Hamiləlikdə süd vəzində patoloji dəyişikliklər üzrə suallar

N.Y.Bayramov, A.Ə.İbrahimova

 

Suallar

Cavablar

Hamiləlikdə süd vəzində hansı patoloji dəyişikliklərə rastlanılır?

Gilədən qanlı axıntı, süd vəzində kütlələr və süd vəzi xərçəngi

Hamiləlikdə gilədən qanlı axıntının səbəbi nədir?

Hormonal təsirlər altında epitelin genişlənməsi nəticəsində yaranır və adətən doğuşdan sonrakı 2 aya qədər aradan qalxır.

Hamiləlikdə süd vəzində kütlələr necə qiymətləndirilir?

Kütlələr USM vasitəsilə qiymətləndirilməlidir və hər hansı şübhəli halarda punksion biopsiya icra edilir. Kütlənin bədxassəli olması diaqnozu qoyulduqda, hamilə olmayan qadınlar üçün olan eyni müalicə üsulları aparılmalıdır.

Hamiləlikdə süd vəzində xərçəngin rastgəlmə tezliyi necədir?

Süd vəzi xərçəngi 5000 hamiləlikdən təqribən 1-də baş verir və bütün süd vəzi xərçənglərinin demək olar ki, 3%-ni təşkil edir

 

Süd vəzi xərçəngi - Özət və Suallar

Özət

Süd vəzi xərçəngi – hər səkkiz qadından birində yaranma riski olan, əsasən yuxarı bayır kvadrantda yerləşən, asimptomatik və ya simptomlarla (süd vəzidə kütlə, ağrı, gilədən ifrazat, ödem, gilə batması, gilədə qızartı, qoltuqaltı limfa düyünlərinin böyüməsi) təzahür edən bəd xassəli şişdir. Diaqnoz görüntüləmə və biopsiya (həlledicidir!) əsasən qoyulur.  Əsas müalicə cərrahi müalicədir, radioterapiya və kimyaterapiya residivin profilkatikası üçün aparılır.

 

Süd vəzi xərçəngi üzrə suallar

N.Y.Bayramov, A.Ə.İbrahimova

 

Suallar

Cavablar

Süd vəzi xərçənginin rastgəlmə tezliyi nə qədərdir?

12% həyat boyunca

Süd vəzi xərçəngi olanların neçəsində risk faktoru tapılmır?

75%

30 yaşdan  aşağı qadınların  neçə faizində süd vəzi xərçəngi rastlanır?

Təxminən 2%

70 yaşdan  yuxarı qadınların  neçə faizində süd vəzi xərçəngi rastlanır?

33%

Süd vəzi xərçəngində əsas həssas genlər hansılardır?

BRCA 1 və BRCA 2

Süd vəzinin cəlb edən hansı medikolegal motivasiyalardır?

Sud vəzi xərçənginin yanlış diaqnostikası

Süd vəzi xərçənginin anamnestik risk faktorları hansılardır?

dogum yapmayan

Menarx yaşı 13-dən kiçik

Menopauza yaşı 55-dən çox

Ailədə süd vəzi xərşəngi

İlk hamiləliyi 30 yaşdan yuxarı olan qadınar

Süd vəzi xərçəngi üçün hansı klinik müayinə və  anatomik risk faktorları vardır?

Süd vəzi xərçəngi (3% hallarda sinxron kontralateral xərçəng)

Hiperplasiya

Atipik hiperplaziya

Qadın (kişilərdən 10 dəfə çox)

DCİS

LCİS

İrsi genlər (BRCA 1 və 2)

Papilloma (1.5 dəfə)

Skleroz adenosis (1.5 dəfə)

Hormon əvəzedici  terapiaynın  riski nə qədərdir?

1-1.5

Fibrosistik xəstəlik süd vəzi xərçəngi üçün risk faktoru hesab olunurmu?

XEYR

Süd vəzi xərçənginin subyektov əlamətləri hansılardır?

Simptom yoxdur

Süd vəzində kütlə

Ağrı (daha çox ağrı olmur)

Gilədən ifrazat

Lokal ödem

Gilədə retraksiya

Batıqlıq

Gilədə səpgi

Nəyə görə dəri retraksiyası baş verir?

Şiş Kuper bağına sirayət edir və nəticədə bağın traksiyası dərini yuxarıya dogru çəkir.

Süd vəzi xərçənginin obyektiv əlaməti hansıdır?

Kütlə (adətən müayinə ilə 1 sm-dən böyük törəmələr aşkarlamaq olur)

Batıqlıq

Gilədə səpgi

Ödem

Qoltuqlatı düyünlər

Süd vəzi xərçənginin ənçox lokalizasiya olduğu yer?

Şişlərin yarıdan çoxu yuxarı xarici kvadrantda yerləşir.

İnvaziv karsinomanın geniş yayılmış tipi hansıdır?

İnvaziv duktal karsinoma(90%)

İnvaziv lobular karsinoma(10%)

İltihabi karsinoma

Süd vəzi xərçənginin ən çox rastlana tipi hansıdir?

İnfiltrativ duktal karsinoma

Süd vəzi xərçəngini hnsı xəstəliklərlə differensiya etmək lazımdır?

Süd vəzinin fibrosistik xəstəliyi

Fibroadenoma

İntraduktal papilloma

Axacaq ekstaziyası

Yağ nekrozu

Abses

Radial çapıq

Sadə sist

Süd vəzinin iltihabi xərçəngində dəri dəyişikliyini təsvir et?

Portağal qabığına bənzəyir

Süd vəzi xərçənginin skriningi üçün nələr tövsiyə olunur?

Süd vəzi müayinəsi:

  • Ayliq özünü müayinə
  • 20-40 yaş arasında hər 2-3 ildən bir həkim tərəfindən müayinə
  • 40 yaşdan yuxarı -  həkim tərəfindən illik müayinə

 

Mammoqrafiya

Başlanğıc mammoqrafiya 35-40 yaş arası

Mammoqrafiya hər il və ya hər ildən bir 40-50 yaş arası

illik mammoqrafiya 50 yaşdan yuxari

Özünü müayinə üçün ən yaxşi vaxt nə zamandır?

Aybaşıdan bir həftə sonra

Nəyə görə yaşlılarda mammoqrafiya cavanlara nisəbtən daha faydalı müayinə hesab olunur?

Süd vəzi toxuması yaş artdiqca daha çox piylərlə əvəz olunur və kütləni daha görüntülü edir. Gənc qadinlarda fibroz toxuma dah çox olduğu üçün mammoqrafiyani interpretasiya etmək daha çətin olur

Süd vəzi xərçəngi üçün hansı radioqrafik test uyğundur?

Mammoqrafiya, süd vəzi USG və MRT

Mammoqrafiyada süd vəzi xərçəngi üçün klassik görünüm nədir?

Ulduzabənzər kütlə

30 yaşdan aşağı gənc qadınlarda süd vəzində olan kütləni dəyərləndirmək üçün ən uyğun müayinə hansıdır?

Süd vəzi USM

Biopsiya üçn hansı üsullar var?

İncə iynə aspiarsiyası (FNA), kəsici iynə biopsiyası, sterotaksik biopsiya və biopsiya (açıq biopsiya kəsiklə və ya eksiziya ilə ola bilər.

Biopsiyaya göstərişlər nələrdir?

Aspirasiyadan sonra davam edən kütlə

Solid kütlə

Sistin aspirasiyasında qan

Mammoqrafiyada /USM/MRT şübhəli kütlə

Gilədən qanlı ifrazat

Gilədə xora və ya dermatit

Xəstə süd vəzində hər hansı abnormalliği  deyirsə

Mammoqrafiyada ələ gəlməyən kütlə izlənirsə biopsiya üçün nə edildir?

Stereotaktik biopsiya və ya iynə lokalizasyon biopsiya

İynə  lokalizasyon biopsiya nədir?

Radioloq tərəfindən iynə ilə törəmə işarətlənir, sonra biopsiya edilir. Çixarilan toxuma mammoqram tərəfindən  yoxlanılmalıdır ki, şübhəli toxuma eksiziya olunub ya yox.

Mammaton biopsiya nədir?

Mammogram istiqamətli kompyuter-streotaktik biopsiya

İlk öncə  nə edilir, mammografiya yoxsa biopsiya?

Əvvəlcə mammografiya edilir, əks halda biopsiya mammoqrafiyanı dəyişdirə bilir ( incə iynə biopsiyası mamogramdan öncə də oluna bilər , belə ki, incə iynə adətən mammografiyanı dəyişdirmir)

Mammografiyada xərçəngə şübhə əlamətləri hansılardır?

Kütlə, Mikrokalsifikasiya,

ulduzabənzər/speculated kütlə

Süd vəzi kütləsində müayinə ardıcıllığı nədən ibarətdir?

  1. Süd vəzinin klniki müayinəsi
  2. Mammografiya və ya süd vəzi USG
  3. Biopsiya

Kütlə sistik görünümdədirsə nə edilir?

İynə ilə aspirasiya

Süd vəzi sistindən alınan maye sitoloji müayinəyə göndərilməlidirmi?

Bir qayda olaraq yox, lakin  qanlı maye göndərilməlidir

Süd vəzi sisti üçün nə zaman açıq biopsiya edilir?

  • Sist residiv verərsə
  • Sistdə qanlı maye varsa
  • Aspirasiyadan sonra təkrar əmələ gələrsə

Süd vəzi xərçəngi olan xəstələrdə mərhələni təyin etmək üçün hansı əməliyyatönü müayinələr aparılır?

 İkitərəfli mammografiya (bir tərəfə kanser varsa əks tərəfdə olma riski var)

Döş qəfəsi R-müayinəsi (ağciyər  metastazlari üçün)

Qaraciyər göstəriciləri (qaraciyər metastazlari üçün)

Qanda Kalsium səviyyəsi və qələvi fosfataza (sümük metastazına şübhə varsa)

Digər testlər (baş beyin KT)

PET-KT- göstərişə görə

Biopsiyada hansı hormonal reseptorları yoxlamaq lazimdir?

Estrogen və progesterone reseptorları. Bunlar adyuvant kimyaterapiyası üçün vacibdir

Süd vəzi xərçənginin mərhələsini təyi etmək üçün hansı təsnifat istifadə edilir?

TMN - tumor/metastaz/düyün

Mərhələ I nədir?

Şiş ≤ 2cm . metastaz və düyün yoxdur

Mərhələ IIA nədir?

Şiş ≤ 2sm, hərəkətli aksilyar düyün var və ya şiş 2-5 sm, düyün yoxdur

Mərhələ  IIB nədir?

Şiş 2-5 sm, hərəklətli aksilyar düyün var və ya 5 sm böyük olan törəmə, düyün yoxdur

Mərhələ III A nədir?

Şiş >5 sm, hərəktli aksilyar düyünlə və ya hər hansı ölçüdə törəmə fiksə olunmuş aksilyar düyünlə, metastaz yoxdur

Mərhələ III B nədir?

Dəri ödemi və ya döş qəfəsi inavaziyası və ya iltihabi kanser və ya süd vəzi dərsində xora və ya süd vəzi dərisində ulduzabənzər metastazlar və ya hər hansı törəmə + ipsilateral internal mammary limfa düyünləri

Mərhələ IV nədir?

Uzaq metastazlar (ipsilateral,  supraclavicular limfa düyünləri daxil olmaqla)

Metastazlar daha çox harda olur?

Limfa düyünləri

Ağciyər/plevra

Qaraciyər

Sümüklər

Beyin

Süd vəzi xərçənginin əsas müalicələri hnasılıardır?

Modifə olunmuş radikal mastoektomiya və ya lumpaektomiya  radioterapiya

Hər iki müalicədən sonra kimyeterapiya erilə bilər

Modifikasiya olunmuş radikal mastoektomiyadan sonraki radioterapiyaya göstəriş nədir?

˃4 limfa düyünü və şiş döş qəfəsinə də sirayət edibsə

Hansı süd vəzi xərçəngi lumpa ektomiya və radioterapiyaya göstərişdir?

I və II mərhələ (Şiş < 5cm)

Süd vəzinin iltihabi karsinomasinda müalicə?

Əvvəl kimyaterapiyası. Ardindan radioterapiya, mastoektomiya və ya hər ikisi

Lumpaektomiya və raditerapiya nədir?

Lumpaektomiya və ya segmental mastoektomiya: süd vəzinin bir hissəsinin çıxarılması, aksilyar düyünlərin disseksiyasi, əməliyyatdan sonra radioterapiya,

Lumpaektomiya və radioterapiya üçün ən böyük əks-göstəriş nədir?

Hamiləlik

Lumpaektomiya və radioterapiya üçün digər əks-göstərişlər nədir?

Süd vəzinin daha öncədən radiasiyası

Pozitiv kənarlar

Kollagen vaskular xəstəlik

Genişləndirlmiş DCİS (bəzən diffuz mikrokalsifikasiya kimi də dəyərlənədirlir)

Nisbi əks-göstərişlər:

Mammogramda görünməyən lesion

Kiçik süd vəzi

Modifikasiya olunmuş radikal mastoektomiya nədir?

Süd vəzi, aksilyar düyünlər (I və II səviyyə) və gilə-areola kompleksi çixarilir.

Pectoralis minor və major çıxarılmır (Auchincloss modfikasiyasi)

Limfa axını üçün drenaj yerləşdirlir

Mmodifikasiya olunmuş radikal mastoektomiyada drenaj harda yerləşdirlir?

Aksillada

Döş vəzi yatağında

Drenaj nə zaman çixarılır?

Günlük ifrzazat <30 ml

Radikal mastoektomiyadan sonra  ağirlaşmalar hansılardir?

Eynitərəfli qoltuq limfaödeması, infeksiya, sinir zədələnməsi, dəri dilimi nekrozu, hematoma/seroma, fantom sindromu

Aksilyar disseksiya zamani xəstə paralizə oluna bilərmi?

XEYR, çünki sinirləri qıcıqlandırma (uzun thoracic /thoracodorsal) əzələlərli kontraksiya edir ki, bu da onu identifikasiya etməyə yardımçı olur

“Sentinel” düyün biopsiyası nədir?

Qolutuqları düyünlərin hamısı yox əsas süd vəzini drenaj edən əsas düyün çıxarılır.

“Sentinel” limfa düyünü necə tapılır?

Süd vəzinə metilen abısı və ya tecneteium boya inyeksiyası edilərək

“Sentinel” düyün pozitiv gələrsə nə edilir?

Yerdə qalan düyünlərin hamısı çıxarılır

Mammatom biopsiyası cavabında “atipik hiperplaziya” gələrsə nə etməli?

Açıq biopsiya

Tamoksifen necə təsir göstərir?

Estrogen reseptorlarını blokada edir

Tamoksifen süd vəzi xərçənginin qarşısını alırmı?

BƏLİ. Tamoksifen süd vəzi xərçənginin olma riskini 50% qədər azaldır.

Tamoksifenin əks effektleri nədir?

Endometrial kanser(2.5 relativ risk), DVT, Ağciyər emboliyasi, katarakta, hot flash, ehval pozgunlugu

Lumpektomiya və radioterapiyadan sonra residiv olursa nə etməli?

“xilasedici” – tamalayıcı mastoektomiya (aksilyar disseksiya artıq edilib)

Süd vəzi rekonstruksiyası üçün ən optimal nədir?

TRAMP flap, implant, latissimus dorsi flap

TRAMP flap nədir?

Tranvers Rectus Abdominas Mycocutaneus flap

Tamoksifenin əks effektleri nədir?

Endometrial kanser(2.5 relativ risk), DVT, Ağciyər emboliyasi, katarakta, hot flash, ehval pozgunlugu

Süd vəzi xərçəngində hansı kimyaterapiya istifadə olunur?

CMF(ciklofosfamid, metotreksat,5-flurourasil) və ya CAM(ciklofosfamid, adriamisin, 5-flurourasil)

Mastoektomiyadan sonra ən geniş yayilmiş süd vəzi rekontruksiyasi nədir?

İmplant

TRAMP flap

 

Yüksək riskli və ya xərçəngönü vəziyyətlər - Özət və Suallar

Özət

Yüksək riskli və ya xərçəngönü xəstəliklərə atipik duktal hiperplaziya,  atipik lobulyar hiperplaziya lobulyar və duktal karsinoma in situ aiddir. Bu hallar qeyri-invaziv, əlaməti olmayan,  bopsiya zamanı təsadüfən aşkarlanan lakin,  süd vəzinin invaziv bədxassəli xəstəliyinin yaranması riskini   artıran törəmlərdir. Müalicəsi sıx təqib, müalicə və cərahidir.

 

Yüksək riskli və ya xərçəngönü vəziyyət üzrə suallar

N.Y.Bayramov, A.Ə.İbrahimova

DCİS (Ductal Carcinoma In Situ)

Suallar

Cavablar

In situ ductal karsinoma nə deməkdir?

Axacaqda kanser hüceyrələri olur, lakin invaziya olmur, yəni kanser hüceyrələri bazal membrane keçmir.

Simptom və əlamətləri nələrdir?

Adətən yoxdur, adətən əllənmir

Mammoqrafiyada nə tapılır?

Mikrokalsifikatlar

Diaqnoz necə qoyulur?

Kəsici iynə və ya açıq biopsiya ilə

DCİS də limfa metastazı riski nə qədərdir?

25%-dən aşağı (adətən mikroinvaziya görüləndə olur)

DCİS ən böyük təhlüksəi nədir?

Eyni süd vəzində infiltrativ ductal karsinoma inkişafı

Törəmə 1 cm-dən kiçikdirsə necə müalicə olunur?

1 cm marginlə şişi kəsib götürmək (kimyayardioterapiya əlavə edilə bilər)

Törəmə 1 cm-dən böyükdürsə necə məalicə olunur?

1 cm marginlə lampektomiya + radioterapiya və ya total mastoektomiya (aksilyar disseksiya olmadan)

Total mastoektomiya (sadə) nədir?

Süd vəzini və giləsinin tam çıxarılması (aksilyar disseksiya olmadan)

İn situ karsinomada nə zaman sadə mastoektomiya edilməlidir?

Process diffuz olaraq süd vəzini əhatə edirsə (diffuz mikrokasifikatlar), ˃1cm və radioterapiyaya əks-göstəriş varsa

DCİS üçün aksilyar disseksiyanin nə kimi rolu var?

Həqiqi DCİS-də heç bir rolu yoxdur.

DCİS üçün adjuvant terapiyasi nədən ibarətdir?

 

  • Tamoksifen
  • Raditerapiya

İn situ karsinomanı bir cümlə ilə ifadə et

Xərçəngönü vəziyyətdir, müalicə olunmasıa invaziv xərçəngə çevrilə bilir.

 

 

 LCİS (Lobular Carcinoma In Situ)

Suallar

Cavablar

Lobular Carcinoma in situ nədir?

 Süd vəzində paycığında karsinoma hüceyrələri var, lakin invaziya yoxdur

Əlamət və simptomlari nələrdir?

yoxdur

Mammoqrafik tapıntı?

yoxdur

Diaqnozu necə qoyulur?

Biopsiya zamani təsadüfən tapılır

Ən böyuk təhlükəsi nədir?

Hər iki süd vəzidə invaziv karsinoma ehtimalı 20 il ərzində 30%

Hansı süd vəzində daha çox invaziv karsinoma olmaq riski var?

Hər ikisində eyni

LCİS olan xəstələrdə hansı kanser növü inkişaf edir?

Daha çox infiltrativ duktal karsinoma, bir tərəfli və ya hər iki tərəfli

LCİS müalicə nədir?

Six təqib, yüksək riskli xəstələrdə bilateral sadə mastoektomiya.

DCİS və ya LCİS olan xəstələrdə invaziv karsinomanin fərqi?

LCİS kanser hər ikisindən birində inkişaf edir,

DCİS kanser ipsilateral inkişaf edir.

Gənc qadinlarda gilədən qanlı ifrazat səbəbi nədir?

İntraductal papilloma

30 yaşin altinda olan gənc qadinlarda süd vəzində ən çox rastlanan törəmə hansıdir?

Fibroadenoma

Süd vəzinin Paget xəstəliyi nədir?

Ductal karsinomadan inkişaf edən dərini əhatə edən, dəridə qaşinma , dermatit yaradan törəmə

 

Ginekomastiya - Özət və Suallar

Özət

Ginekomastiya – kişilərdə hormonal disbalans nəticəsində yaranan süd vəzinin xoşxassəli proliferasiyasıdır.  Yenidoğulmuş, yeniyetmə oğlanlarda və yaşlı kişilərdə müşahidə edilə bilər. Yenidoğulanlarda müşahidə edilir, yeniyetmlərdə və yaşlılarda hormonal müalicə və ya cərrahi eksiziya tövsiyyə  edilir.

 

Ginekomastiya üzrə suallar

N.Y.Bayramov, A.Ə.İbrahimova

 

Suallar

Cavablar

Ginekomastiya nədir?

Kişilərdə süd vəzinin böyüməsi

Səbəbi nədir?

Dərman

Narkotik dərman (marixuana)

Qaraciyər yetməzliyi

Estrogen artiqlığı

Testosteronun azalması

Yaşlı kişilərdə nə ilə differensasiya etmək lazımdır?

Süd vəzi xərçəngi ilə

Müalicəsi

Dərmanı ya dayandır,  ya da dəyiş, hormonal balansı korreksiya et, biopsiya və ya dərialtı mastoektomiya və konservativ müalicə

 

Süd vəzinin infeksiyaları - Özət və Suallar

Özət

Süd vəzi infeksiyaları- laktasiya və qeyri-laktasiya zamanı meydana gələn infeksiyalardır. Mastit əsasən lakrasiya dövründəki qadınlarda süd vəzində qızartı, ağrı, şişkinlik, istilk ilə müşahidə edilən süd vəzinin  infeksion mənşəli iltihabıdır. İnfiltrativ fazada konservativ müalicə, absesləşmə fazasında drenə edilir. Qeyri laktasion mastitlərdə müalicə cərrahidir. Sağalmayan və tərarlanan infeksiyalarda xərçəng istisna edilməlidir.

 

Süd vəzinin infeksiyaları üzrə suallar

N.Y.Bayramov, A.Ə.İbrahimova

 

Suallar

Cavablar

Mastit nədir?

Süd vəzinin səthi infeksiyası (sellulit)

Ən çox nə zaman baş verir?

Əmizidirmə zamani

Ən çox hansı törədici səbəb olur?

St. aureus

Laktasyon mastit necə müalicə olunur?

Əmizidirməni dayandırmaq, süd vəzini sağmaq, isti qoymaq və antibiotik

Nəyə görə mastiti olan xəstələr six təqibdə olmalidir?

İltihabi süd vəzi xərçənginin olmamasindan əmin olmaq üçün

 

 

Suallar

Cavablar

Süd vəzi absesinin əmələ gəlmə səbəbi nədir?

Süd vəzi axacaqlarinin ekstaziyası və laktasyon mastit

Ən çox hansı törədici səbəb olur?

St.aureus

Müalicəsi nədir?

Antibiotik, iynə və ya açıq drenaj (kültürün götürülməsi ilə)

Prosesə cəlb olunan axacaqlarin rezeksiyasi və südün sağılmasi

 

Süd vəzinin xoş xassəli xəstəlikləri - Özət və Suallar

Özət

Süd vəzinin xoş xassəli xəstəlikləri epitel və qeyri-epitel mənşəli olur. Epitel mənşəli xoş xassəli xəstəliklər patomarfologiyasına və xərçəng riskinə görə 3 qrupa ayrılır: xərçəng riski olmayan qeyri proliferativ epitelial xəstəlilər, epitel proliferasiyası olan, lakin atipiya görülməyən və xərçəngə çevrilmə ehtimalı aşağı olan atipiyasız proliferativ xəstəliklər və epitel proliferasiyası ilə yanaşı atipiya görünən və xərçəng riski olan atipik hperplaziyalar. Atipik hiperplaziyalarda 10-30% hallarda süd vəzi xərçəngi tapılır. Xərçəng riskini nəzərə alaraq bu qrupda cərrahi eksiziya göstəriş sayılır.

 

Süd vəzinin xoş xassəli xəstəlikləri üzrə suallar

N.Y.Bayramov, A.Ə.İbrahimova

 

Suallar

Cavablar

Epitel mənşəli xoş xassəli xəstəliklər patomorfologiyasına və xərçəng riskinə görə neçə qrupa ayrılır və hansılardır?

3 qrupa ayrılır:

  1. Qeyri-proliferativ epitelial xəstəliklər 
  2. Atipiyasız proliferativ epitelial xəstəliklər
  3. Atipik hiperplaziyalar 

Qeyri-proliferativ epitelial xəstəliklər hansılardır?

 Xərçəng riski olmayan epitel mənşəli xəstəliklər: kistlər, fibroskitik xəstəlik,  apokrin metaplaziya, yüngül hiperplaziya.

Atipiyasız proliferativ epitelial xəstəliklər hansılardır?

Epitel proliferasiyası olan, lakin atipiya görülməyən və xərçəngə çevrilmə ehtimalı aşağı olan xəstəliklər: duktal papilloma, duktal hiperplaziya, skleroz adenoz, radial çapıqlar  və fibroadenoma aid edilir

Atipik hiperplaziya nədir və hansı xəstəliklərdə görülür?

Epitel proliferasiyası ilə yanaşı atipiya görünən və xərçəng riski olan xəstəliklər: atipik duktal hiperplaziya, atipik lobar hiperplaziya aid edilir.    

 

Süd vəzi sindromları - Özət və Suallar

Özət

Süd vəzi  törəmələrinə müxtəlif əlamətlərlə özünü göstərən və ya asimptomatik olaraq təsadüfi müayinələrdə tapıla bilən,  90% hallarda xoşxassəli olan, palpator olaraq sərhəddi hiss edilən düyünlər və ya ətraf toxumalarla birlikdə konqlomerat şəkildə hiss edilən kütlələr aid edilir. Törəmə şübhəsi olan xəstələrdə ilk olaraq standart üçlü müayinə yerinə yetirilməli, xərçəng inkar edilməlidir.

 

Süd vəzi törəmələrinə diaqnostik yanaşma üzrə suallar

N.Y.Bayramov, A.Ə.İbrahimova

 

Suallar

Cavablar

Hansı əlamət olarsa süd vəzi törəmələrindən şübhələnmək lazımdır?

  • Xəstənin özü tərəfindən palpator olaraq hiss edilən düyün və ya kütlələr.
  • Süd vəzidə dəri dəyişikliyi, ağrı və deformasiya.
  • Skrinik müayinələrində USM və ya mammoqrafiyada süd vəzində törəmə .

Süd vəzində törəmə şübhəsi olan xəstələrdə ilkin müayinə hansılardır?

Süd vəzidə törəmə şübhəsi olan xəstələrdə ilk olaraq standart üçlü müayinəni yerinə yetirmək lazımdır:

  • Klinik müayinə (anamnez və süd vəzinin obyektiv müayinəsi)
  • Görüntüləmə - mammoqrafiya və USM
  • Biopsiya

Süd vəzi xərçəngini istisna etmək mümükün olmayan xəstələrdə nə etmək lazımdır ?

Belə xəstələrdə biopsiyadan əvvəl MRT edilə bilər. Təcrübəli mütəxəsis varsa İİAB, yoxdursa kəsici iynə biopsiyası ilk seçimdir. İynə biopsiyası yetərsiz qalarsa cərrahi biopsiya (insizional və ya eksizional biopsiya) lazım gəlir.

 

Süd vəzin xəstəlikləri və müayinələr - Özət və Suallar

Özət

Süd vəzinin xoşxassəli xəstəliklərinə fibroz-kistoz mastopatiyalar, süd vəzi kistaları, fibroadenoma, ginekomastiya, süd vəzi infeksiyaları, bəd xassəli xəstəliklərinə süd vəzi xərçəngi, süd vəzi limfoması və metastatik şişlər aiddir. Süd vəzi xəstəliklərinin diaqnozu klinik və fiziki müayinələr, görüntüləmə və biopsiya  ilə qoyululur.  Biopsiya süd vəzi törəmələrinin diaqnostikasındakı standart üçlü müayinənin- (digərləri klinik və görüntüləmə müayinələridir) komponentlərindən biridir.

 

Süd vəzin xəstəlikləri və müayinələr üzrə suallar

N.Y.Bayramov, A.Ə.İbrahimova

 

Suallar

Cavablar

Süd vəzinin xoşxassəli xəstəliklərinə aid deyil?

Süd vəzinin limfoması

Mammoqrafiya nə zaman edilməlidir?

30 yaşından yuxarı bütün xəstələrdə, 30 yaşından aşağı xəstələrdə isə göstərişə görə edilir.

Birinci mammaqrafiya nə zaman edilir?

Başlangıc mammoqrafiya 35-40 yaş arası aparılmalıdır.

40 yaşdan yuxarı xəstələrdə mammaqrafiya necə aparılmalıdır?

40-50 yaş arası hər il və ya hər ildən bir, 50 yaşdan yuxarı qadınlarda illik

BIRADS 2  nədir?

Xoşxassəli törəmə; bədxassəli şiş riski yoxdur; illik müayinəyə davam .

BIRADS 5 nədir?

Süd vəzi xərçəngi ilə bağlı yüksək şübhə; biopsiya mütləq şəkildə tövsiyə olunur

Xəsətədə biopsiya ilə sübut edilmiş bədxassəli şiş var. Bu Amerika Radiologiya Cəmiyyətinin BIRADS dərəcələrinə əsasən nece qiymətləndirilir?

BIRADS 6

Biopsiyaya göstərişlər nələrdir?

 

  • Aspirasiyadan sonra davam edən kütlə
  • Solid kütlə
  • Sist aspirasiyasında qan
  • Mammoqrafiyada /USG/MRT şübhəli kütlə
  • Gilədən qanlı ifrazat
  • Gilədə xora və ya  dermatit
  • Xəstə süd vəzində hər hansı abnormallığı  qeyd edirdsə

 

Süd vəzinin və aksillanın anatomiyası - Özət və Suallar

Özət

Süd vəzi  döş qəfəsinin ön divarında, ön-yuxarı sağ və sol nahiyələrində yerləşən vəzili və piy toxumasından  ibarət struktura malik, sinirlər, limfa və qan damarları ilə zəngin, əsas funksiyası laktasiya olan apokrin tipli vəzdir. Birləşdirici toxuma və bağlar süd vəzinə dəstək verir və formasını təmin edir. 

Qoltuqaltı çuxurun sərhədlərini yuxarıdan qoltuqaltı vena, yanlardan kürəyin enli əzələsi, ortadan ön dişli əzələ, aşağıdan uzun  döş siniri təşkil edir. Kiçik döş əzələsinə nisbətən anatomik yerləşməsinə əsasən üç səviyyə limfa düyünləri təsnif edilir. Pozitiv düyünlərin olması pis proqnozludur.

 

Süd vəzinin və aksillanın anatomiyası üzrə suallar

N.Y.Bayramov, A.Ə.İbrahimova

 

Suallar

Cavablar

Qoltuqaltının disseksiya sərhəddləri hansılardır?

Yuxarı sərhəd -------qoltuqaltı vena

Aşağı sərhəd--------Long thoracic sinir

Lateral sərhəd-------latissimo dorsi əzələsi

Medial sərhəd------lateraldan,dərinlikdən mediala kiçik pektoral əzələyə qədər (düyün götürülməsindən asılı olaraq)

Aksilyar disseksiya zamanı hansı sinirləri qorumaq və onlardan ehtiyatlı olmaq lazımdır?

Long thoracic nerve

Thoracodorsal nerve

Medial pectoral nerve

Lateral pectoral nerve

Bu sinirlərin lokalizasiyasını və hansı əzələləri innervasiya etdiyini göstər:

Long thoracic nerve

Midaksilyar xətt üzrə lateral döş qəfəsi boyunca uzanaraq ön serratus əzələsini innervasiya edir

Thoracodorsal nerve

Long thoracic sinirin laterlalı boyunca uzanaraq latissimus dorsi əzləsini innervasiya edir

Medial pectoral nerve

Kiçik pectoral əzələ içi və ya lateralı boyunca yerləşərək lateral pectoral sinirin lateralında yerləşərək kiçik və böyük pektoral əzələləri innervasiya edir

Lateral pectoral nerve

Medial pectoral sinirdən mediala yerləşir və böyük pektoral əzələni innervasiya edir

Tranvers səth üzrə aksillanı keçən dərilatı sinir  necə adlanır(cox cərrahlar onu qorumaga çalışır)

Intercostalbrachial nerve

Aksillanın üst limit sərhədi hesab olunan böyük vena necə adlanır?

Aksilyar vena

Süd vəzinin limfa drenajı necədir?

Lateral:aksilyar limfa düyünü

Medial: parasternal düyün daxili mammari arteriyanı keçərək

Aksilyar limfa düyünü səviyyələri hansılardır?

I səviyyə (aşağı):lateraldan kiçik pektoral əzələyə

II səviyyə (orta): kiçik pektoral əzələnin dərinliyinə

III səviyyə (yüksək): medialdan pektoral minora

Rotter düyünü nədir?

Pectoral major və minor əzələləri arasında  olan düyünə deyilir (adətən cıxarılmır)

Süd vəzinin suspensor bağı necə adlanır?

Kuper bağı

“mammary “ milk xətti nə deməkdir?

Embrioloji olaraq çiyindən buda qədər olan xətt, hansı ki, “supernumerary” adlanır/areola və ya gilə rastlana bilər

“Spence quyruğu” nə deməkdir?

Süd vəzindən aksillaya dogu uzanan quyruq

Süd vəzində sud ifrazına məsul olan hormon hansıdır?

Prolaktin