Süd vəzi xərçəngi - Özət və Suallar

Süd vəzi xərçənginin rastgəlmə tezliyi nə qədərdir?

12% həyat boyunca

Süd vəzi xərçəngi olanların neçəsində risk faktoru tapılmır?

75%

30 yaşdan  aşağı qadınların  neçə faizində süd vəzi xərçəngi rastlanır?

Təxminən 2%

70 yaşdan  yuxarı qadınların  neçə faizində süd vəzi xərçəngi rastlanır?

33%

Süd vəzi xərçəngində əsas həssas genlər hansılardır?

BRCA 1 və BRCA 2

Süd vəzinin cəlb edən hansı medikolegal motivasiyalardır?

Sud vəzi xərçənginin yanlış diaqnostikası

Süd vəzi xərçənginin anamnestik risk faktorları hansılardır?

dogum yapmayan

Menarx yaşı 13-dən kiçik

Menopauza yaşı 55-dən çox

Ailədə süd vəzi xərşəngi

İlk hamiləliyi 30 yaşdan yuxarı olan qadınar

Süd vəzi xərçəngi üçün hansı klinik müayinə və  anatomik risk faktorları vardır?

Süd vəzi xərçəngi (3% hallarda sinxron kontralateral xərçəng)

Hiperplasiya

Atipik hiperplaziya

Qadın (kişilərdən 10 dəfə çox)

DCİS

LCİS

İrsi genlər (BRCA 1 və 2)

Papilloma (1.5 dəfə)

Skleroz adenosis (1.5 dəfə)

Hormon əvəzedici  terapiaynın  riski nə qədərdir?

1-1.5

Fibrosistik xəstəlik süd vəzi xərçəngi üçün risk faktoru hesab olunurmu?

XEYR

Süd vəzi xərçənginin subyektov əlamətləri hansılardır?

Simptom yoxdur

Süd vəzində kütlə

Ağrı (daha çox ağrı olmur)

Gilədən ifrazat

Lokal ödem

Gilədə retraksiya

Batıqlıq

Gilədə səpgi

Nəyə görə dəri retraksiyası baş verir?

Şiş Kuper bağına sirayət edir və nəticədə bağın traksiyası dərini yuxarıya dogru çəkir.

Süd vəzi xərçənginin obyektiv əlaməti hansıdır?

Kütlə (adətən müayinə ilə 1 sm-dən böyük törəmələr aşkarlamaq olur)

Batıqlıq

Gilədə səpgi

Ödem

Qoltuqlatı düyünlər

Süd vəzi xərçənginin ənçox lokalizasiya olduğu yer?

Şişlərin yarıdan çoxu yuxarı xarici kvadrantda yerləşir.

İnvaziv karsinomanın geniş yayılmış tipi hansıdır?

İnvaziv duktal karsinoma(90%)

İnvaziv lobular karsinoma(10%)

İltihabi karsinoma

Süd vəzi xərçənginin ən çox rastlana tipi hansıdir?

İnfiltrativ duktal karsinoma

Süd vəzi xərçəngini hnsı xəstəliklərlə differensiya etmək lazımdır?

Süd vəzinin fibrosistik xəstəliyi

Fibroadenoma

İntraduktal papilloma

Axacaq ekstaziyası

Yağ nekrozu

Abses

Radial çapıq

Sadə sist

Süd vəzinin iltihabi xərçəngində dəri dəyişikliyini təsvir et?

Portağal qabığına bənzəyir

Süd vəzi xərçənginin skriningi üçün nələr tövsiyə olunur?

Süd vəzi müayinəsi:

• Ayliq özünü müayinə
• 20-40 yaş arasında hər 2-3 ildən bir həkim tərəfindən müayinə
• 40 yaşdan yuxarı -  həkim tərəfindən illik müayinə

Mammoqrafiya

Başlanğıc mammoqrafiya 35-40 yaş arası

Mammoqrafiya hər il və ya hər ildən bir 40-50 yaş arası

illik mammoqrafiya 50 yaşdan yuxari

Özünü müayinə üçün ən yaxşi vaxt nə zamandır?

Aybaşıdan bir həftə sonra

Nəyə görə yaşlılarda mammoqrafiya cavanlara nisəbtən daha faydalı müayinə hesab olunur?

Süd vəzi toxuması yaş artdiqca daha çox piylərlə əvəz olunur və kütləni daha görüntülü edir. Gənc qadinlarda fibroz toxuma dah çox olduğu üçün mammoqrafiyani interpretasiya etmək daha çətin olur

Süd vəzi xərçəngi üçün hansı radioqrafik test uyğundur?

Mammoqrafiya, süd vəzi USG və MRT

Mammoqrafiyada süd vəzi xərçəngi üçün klassik görünüm nədir?

Ulduzabənzər kütlə

30 yaşdan aşağı gənc qadınlarda süd vəzində olan kütləni dəyərləndirmək üçün ən uyğun müayinə hansıdır?

Süd vəzi USM

Biopsiya üçn hansı üsullar var?

İncə iynə aspiarsiyası (FNA), kəsici iynə biopsiyası, sterotaksik biopsiya və biopsiya (açıq biopsiya kəsiklə və ya eksiziya ilə ola bilər.

Biopsiyaya göstərişlər nələrdir?

Aspirasiyadan sonra davam edən kütlə

Solid kütlə

Sistin aspirasiyasında qan

Mammoqrafiyada /USM/MRT şübhəli kütlə

Gilədən qanlı ifrazat

Gilədə xora və ya dermatit

Xəstə süd vəzində hər hansı abnormalliği  deyirsə

Mammoqrafiyada ələ gəlməyən kütlə izlənirsə biopsiya üçün nə edildir?

Stereotaktik biopsiya və ya iynə lokalizasyon biopsiya

İynə  lokalizasyon biopsiya nədir?

Radioloq tərəfindən iynə ilə törəmə işarətlənir, sonra biopsiya edilir. Çixarilan toxuma mammoqram tərəfindən  yoxlanılmalıdır ki, şübhəli toxuma eksiziya olunub ya yox.

Mammaton biopsiya nədir?

Mammogram istiqamətli kompyuter-streotaktik biopsiya

İlk öncə  nə edilir, mammografiya yoxsa biopsiya?

Əvvəlcə mammografiya edilir, əks halda biopsiya mammoqrafiyanı dəyişdirə bilir ( incə iynə biopsiyası mamogramdan öncə də oluna bilər , belə ki, incə iynə adətən mammografiyanı dəyişdirmir)

Mammografiyada xərçəngə şübhə əlamətləri hansılardır?

Kütlə, Mikrokalsifikasiya,

ulduzabənzər/speculated kütlə

Süd vəzi kütləsində müayinə ardıcıllığı nədən ibarətdir?

1. Süd vəzinin klniki müayinəsi
2. Mammografiya və ya süd vəzi USG
3. Biopsiya

Kütlə sistik görünümdədirsə nə edilir?

İynə ilə aspirasiya

Süd vəzi sistindən alınan maye sitoloji müayinəyə göndərilməlidirmi?

Bir qayda olaraq yox, lakin  qanlı maye göndərilməlidir

Süd vəzi sisti üçün nə zaman açıq biopsiya edilir?

• Sist residiv verərsə
• Sistdə qanlı maye varsa
• Aspirasiyadan sonra təkrar əmələ gələrsə

Süd vəzi xərçəngi olan xəstələrdə mərhələni təyin etmək üçün hansı əməliyyatönü müayinələr aparılır?

 İkitərəfli mammografiya (bir tərəfə kanser varsa əks tərəfdə olma riski var)

Döş qəfəsi R-müayinəsi (ağciyər  metastazlari üçün)

Qaraciyər göstəriciləri (qaraciyər metastazlari üçün)

Qanda Kalsium səviyyəsi və qələvi fosfataza (sümük metastazına şübhə varsa)

Digər testlər (baş beyin KT)

PET-KT- göstərişə görə

Biopsiyada hansı hormonal reseptorları yoxlamaq lazimdir?

Estrogen və progesterone reseptorları. Bunlar adyuvant kimyaterapiyası üçün vacibdir

Süd vəzi xərçənginin mərhələsini təyi etmək üçün hansı təsnifat istifadə edilir?

TMN - tumor/metastaz/düyün

Mərhələ I nədir?

Şiş ≤ 2cm . metastaz və düyün yoxdur

Mərhələ IIA nədir?

Şiş ≤ 2sm, hərəkətli aksilyar düyün var və ya şiş 2-5 sm, düyün yoxdur

Mərhələ  IIB nədir?

Şiş 2-5 sm, hərəklətli aksilyar düyün var və ya 5 sm böyük olan törəmə, düyün yoxdur

Mərhələ III A nədir?

Şiş >5 sm, hərəktli aksilyar düyünlə və ya hər hansı ölçüdə törəmə fiksə olunmuş aksilyar düyünlə, metastaz yoxdur

Mərhələ III B nədir?

Dəri ödemi və ya döş qəfəsi inavaziyası və ya iltihabi kanser və ya süd vəzi dərsində xora və ya süd vəzi dərisində ulduzabənzər metastazlar və ya hər hansı törəmə + ipsilateral internal mammary limfa düyünləri

Mərhələ IV nədir?

Uzaq metastazlar (ipsilateral,  supraclavicular limfa düyünləri daxil olmaqla)

Metastazlar daha çox harda olur?

Limfa düyünləri

Ağciyər/plevra

Qaraciyər

Sümüklər

Beyin

Süd vəzi xərçənginin əsas müalicələri hnasılıardır?

Modifə olunmuş radikal mastoektomiya və ya lumpaektomiya  radioterapiya

Hər iki müalicədən sonra kimyeterapiya erilə bilər

Modifikasiya olunmuş radikal mastoektomiyadan sonraki radioterapiyaya göstəriş nədir?

˃4 limfa düyünü və şiş döş qəfəsinə də sirayət edibsə

Hansı süd vəzi xərçəngi lumpa ektomiya və radioterapiyaya göstərişdir?

I və II mərhələ (Şiş < 5cm)

Süd vəzinin iltihabi karsinomasinda müalicə?

Əvvəl kimyaterapiyası. Ardindan radioterapiya, mastoektomiya və ya hər ikisi

Lumpaektomiya və raditerapiya nədir?

Lumpaektomiya və ya segmental mastoektomiya: süd vəzinin bir hissəsinin çıxarılması, aksilyar düyünlərin disseksiyasi, əməliyyatdan sonra radioterapiya,

Lumpaektomiya və radioterapiya üçün ən böyük əks-göstəriş nədir?

Hamiləlik

Lumpaektomiya və radioterapiya üçün digər əks-göstərişlər nədir?

Süd vəzinin daha öncədən radiasiyası

Pozitiv kənarlar

Kollagen vaskular xəstəlik

Genişləndirlmiş DCİS (bəzən diffuz mikrokalsifikasiya kimi də dəyərlənədirlir)

Nisbi əks-göstərişlər:

Mammogramda görünməyən lesion

Kiçik süd vəzi

Modifikasiya olunmuş radikal mastoektomiya nədir?

Süd vəzi, aksilyar düyünlər (I və II səviyyə) və gilə-areola kompleksi çixarilir.

Pectoralis minor və major çıxarılmır (Auchincloss modfikasiyasi)

Limfa axını üçün drenaj yerləşdirlir

Mmodifikasiya olunmuş radikal mastoektomiyada drenaj harda yerləşdirlir?

Aksillada

Döş vəzi yatağında

Drenaj nə zaman çixarılır?

Günlük ifrzazat <30 ml

Radikal mastoektomiyadan sonra  ağirlaşmalar hansılardir?

Eynitərəfli qoltuq limfaödeması, infeksiya, sinir zədələnməsi, dəri dilimi nekrozu, hematoma/seroma, fantom sindromu

Aksilyar disseksiya zamani xəstə paralizə oluna bilərmi?

XEYR, çünki sinirləri qıcıqlandırma (uzun thoracic /thoracodorsal) əzələlərli kontraksiya edir ki, bu da onu identifikasiya etməyə yardımçı olur

“Sentinel” düyün biopsiyası nədir?

Qolutuqları düyünlərin hamısı yox əsas süd vəzini drenaj edən əsas düyün çıxarılır.

“Sentinel” limfa düyünü necə tapılır?

Süd vəzinə metilen abısı və ya tecneteium boya inyeksiyası edilərək

“Sentinel” düyün pozitiv gələrsə nə edilir?

Yerdə qalan düyünlərin hamısı çıxarılır

Mammatom biopsiyası cavabında “atipik hiperplaziya” gələrsə nə etməli?

Açıq biopsiya

Tamoksifen necə təsir göstərir?

Estrogen reseptorlarını blokada edir

Tamoksifen süd vəzi xərçənginin qarşısını alırmı?

BƏLİ. Tamoksifen süd vəzi xərçənginin olma riskini 50% qədər azaldır.

Tamoksifenin əks effektleri nədir?

Endometrial kanser(2.5 relativ risk), DVT, Ağciyər emboliyasi, katarakta, hot flash, ehval pozgunlugu

Lumpektomiya və radioterapiyadan sonra residiv olursa nə etməli?

“xilasedici” – tamalayıcı mastoektomiya (aksilyar disseksiya artıq edilib)

Süd vəzi rekonstruksiyası üçün ən optimal nədir?

TRAMP flap, implant, latissimus dorsi flap

TRAMP flap nədir?

Tranvers Rectus Abdominas Mycocutaneus flap

Tamoksifenin əks effektleri nədir?

Endometrial kanser(2.5 relativ risk), DVT, Ağciyər emboliyasi, katarakta, hot flash, ehval pozgunlugu

Süd vəzi xərçəngində hansı kimyaterapiya istifadə olunur?

CMF(ciklofosfamid, metotreksat,5-flurourasil) və ya CAM(ciklofosfamid, adriamisin, 5-flurourasil)

Mastoektomiyadan sonra ən geniş yayilmiş süd vəzi rekontruksiyasi nədir?

İmplant

TRAMP flap