PİLONİDAL SİNUS

Tərifi

• Pilonidal sinus anadangəlmə olaraq büzdüm nahiyyəsində dərdən əmələ ciblər və bunların törətdiyi iltihabı ağırlaşmalardır (Şəkil 1).ələri
• Bu patologiyanın digər adları da var: epitelial büzdüm kanalı, qıl dönməsi, dermoid sist və s.

Şəkil 1.Pilonidal sinus.

Diaqnostik əlamətləri

• Büzdüm nahiyəsində ağrılı şişkinlik
• Şişkinlik üzərində 1 və ya bir neçə dəlik
• Dəliyə təziq etdikdə irinli bəzən qanlı ifrazatın xaric olması.

Təsnifatı

• Ağırlaşmamış
• Ağırlaşmış
  • Kəskin (abses, fleqmona)
  • Xroniki (təkrarlayan, fistullar, kist)

Rastgəlməsi

• Pilonidal sinus büzdüm bölgəsində rast gəlməklə yanaşı, qasıq bölgəsində, qoltuq altlarında və göbəkdə də görülə bilər.
• Kişilərdə çox olmaqla, sıx olaraq 16 – 40 yaşlarda rast gəlinir.

Etilologiya və patogenezi

• Dəri ciblərinin (epitelial kanalın) iltihablaşması əsas mexanizm hesab edilir.
• İki sağrı arasında, büzdüm sümüyünün üstündə inkişaf qüsuru olaraq dəri içəriyə dartılaraq diametri 1-3 mm, uzunluğu 3-20 mm olan bir və ya bir neçə dəri cibləri meydana gəlir. Cibin divarındakı dəridən ifraz olunan tər, yağ və tükləri bu ciblərdə toplana bilir. Hesab edilir ki, cibin dəliklərinin tıxanması (travmatizasiya, yağ və ya tük tıxacları) cibin daxilində durğunluğa və infeksiyanın inkişafına səbəb olur. Nəticədə abses və ya fleqmona meydana çıxır.

Gedişi və ağırlaşmaları

• Absesin aqibəti bir neçə cür ola bilər:
  • spontan olaraq xaricə açılaraq sağala bilər və ya bir neçə həftə sonra təkrarlaya bilər
  • ətraf toxumalara yayılaraq, fleqmona, hətta büzdüm osteomieliti törədə bilər
  • kistşəkilli formaya keçə bilər
  • fistul əmələ gətirə bilər.

Klinikası

• İltihablaşmayan pilonidal ciblər adətən əlamət vermirlər.
• İltihablaşma olduqda isə klassik abses əlamətləri ortaya çıxır: ağrı, şişkinlik, qızartı, hərarət
• Spontan açılan abseslərdə əvvəl irinli, sonra seroz ifrazat olur.

Diaqnostikası

• Pilonidal sinusun və ağırlaşmalarının diaqnozu əksər hallarda klinik olaraq təyin edilir:
  • ağırlaşmamış hallarda: büzdüm nahiyysində diametri iynə ucundan kibrit çöpü diametrinə qədər dəyişən bir və ya bir neçə dəlik müəyyən olunur, dəliklərdən açıq rəng ifrazat gələ bilir, tük çıxa bilir.
  • ağrlaşmış hallarda: ağrılı qızartı, şişkinlik, dəliklərdən irinli ifrazat.
• Diferensasiya məqsədi ilə düz bağırsağı və büzdüm sümüyünü yoxlamaq lazımıdr (fistuloqrafiya, KT,)

Müalicəsi

• Pilonidal sinusun radikal müalicəsi dəri ciblərinin aradan qaldırılmsıdır.
• Müalicə seçimi klinik formasına görə dəyişir.
• Asimptomatik ağırlaşmayan pilonidal sinuslarda müalicəyə ehtiyac yoxdur, travmatizasiyadan qorunma və gigiyenaya diqqət tövsiyə olunur.
• Kəskin ağırlaşmalarda (abses) təcili olaraq abses drenaj edilir və iltihab söndükdən sonra sinuslar çıxarılır.
• Xroniki formada cibləri aradan qaldırmaq üçün müxtəlif üsullar tətbiq olunur:
  • Lazer texnikası – pilonidal sinusun lazerlə yandırılması: əsasən  ağırlaşmamış hallarda istifadə olunur və yerli anesteziya altında aparılır.
  • Endoskopik texnika – endskopla kanala daxil olunur, təmizlənir və divar lazerlə yandırılır.
  • Cərrahi çıxarma üsulları – sinuslar radikal çıxarılır və yara müxtəlif yollarla müalicə olunur:
  • Dəri plastikasıı – residiv sinuslarda eksiziyadan sonra böyük dəri defektləri olarsa tətbiq edilir.
  • Birincili tikiş - yaranın tikilməsindən ibarətdir, 7-10% hallarda yaranın irinləməsi, 10-30% hallarda isə residiv baş verə bilər.
  • Yaranın açıq buraxılması – açıq saxlanılması və yaranın ikincili sağalmasından ibarətdir, yaranın sağalması 3-6 ay çəkə bilər, 10-15% hallarda yara irinləməsi, 5-15% hallarda isə residiv baş verir.
  • Introfleksiya – sinus çıxarıldıqdan sonra yaranın kənarları dibinə tikilir, sağalma 2-3 ay çəkir.
• Əməliyyat sonrası erkən dövrədə yaranın yaxşı qorunub baxılması, uzun dövrdə isə o bölgənin gigiyenasına diqqət edilməsi lazımlıdır. Əməliyyat sonrası dövrdə ən az iki il müddət ilə bölgə təraş edilməli və ya tük tökücü dərmanlarla tük təmizlənməlidir.

Özət

Pilonidal sinus anadangəlmə olaraq büzdüm nahiyyəsində dəridən əmələ gələn ciblər və bunların törətdiyi iltihabı ağırlaşmalardır. Büzdüm nahiyəsində ağrılı şişkinlik, şişkinlik üzərində 1 və ya bir neçə dəlik, dəliyə təziq etdikdə irinli bəzən qanlı ifrazatın xaric olması əsas diaqnostik əlamətlərdir. Dəri ciblərinin (epithelial kanalın) iltihablaşması əsas mexanizm hesab edilir. Cibin divarındakı dəridən ifraz olunan tər, yağ və tükləri bu ciblərdə toplana bilir. Hesab edilirki, cibin dəliklərinin tıxanması (travmatizasiya, yağ və ya tük tıxacları) cibin daxilində durğunluğa və infeksiyanın inkişafına səbəb olur. Nəticədə abses və ya fleqmona meydana çıxır. Pilonidal sinusun radikal müalicəsi dəri ciblərinin aradan qaldırılmasıdır.

PİLONİDAL SİNUS XƏSTƏLİYİNDƏ DİAQNOSTİK YANAŞMA ÜZRƏ SUALLAR

N.Y. Bayramov, S.S. İmanova