ANAL QAŞINMA

Tərifi

Anal nahiyyədə davamlı qaşınmadır, (pruritus ani), perianal nahiyədə qızartı, sulanma, ağrı, yanma hissi və perianal dərinin sərtləşməsi də ola bilər (Şəkil 1).

Şəkil 1. Perianal qızartı.

Təsnifatı

• Yüngül: perianal nahiyənin müayinəsi zaman heç bir patologiya aşkarlanmır, lakin anoskopiya ağrılıdır
• Orta: dəridə qızartı və qurulurq, çatlama qeyd edilir
• Ağır: dəri qızartılı və islanma müşahidə olunur, səthi xoralar qeyd edilir
• Xronik: dərinin rəngi solğun olur, tüklər isə tökülür.

Rastgəlməsi

• Anal qaşınmaya 1-4% hallarda və ən çox kişilərdə rast gəlinir.
• Ən çox 40-60 yaş arası müşahidə olunur.

Etilologiyası

• Idiopatik (50-90%)
• Qida
• İçkilər
• Alkoqol
• Şəxsi gigiyena
• Dərmanlar
• Kimyəvi maddələr
• İnfeksiya (göbələk, bakterial, virus, parazitar)
• Psixoloji (stress, depressiya)
• Dəri xəstəlikləri
• Qadın xəstəlikləri
• Yaralanmalar
• Xronik qəbizlik, ishal
• Bağırsağın iltihabi xəstəlikləri
• Düz bağırsağın xəstəlikləri və s.

Patogenezi

• Perianal nahiyədə nəcis qalıqlarının olması anal qaşınmaya və yanmaya səbəb ola bilər. Lakin, anal qaşınma və yanma hissi anal nahiyəni həddən artıq təmiz saxlayan insanlarda da görülə bilər.
• Perianal dəridə olan vəzilərin azalması, dəridə quruluq, qoruma mexanizminin zəifləməsi, travmatizasiya, dəri həsaslığının artması digər mexanizmlərdirdir.

Ağırlaşmaları

• Anal qaşınmanın müalicəsi olmazsa gələcəkdə perianal nahiyədə ciddi infeksiyaya yol açaraq anal sepsis və ya çanaq sepsisi adlandırılan, perianal nahiyədən qana yayılan və xəstəyə həyati təhlükə törədən bir hala çevrilə bilər.

Diaqnostikası

• Diaqnozu əkər hallarda klinik müayinə ilə qoyulur.
• Səbəbi araşdırmaq üçün və differensiasiya məqsədi ilə digər müayinələr aparılmalıdır.
• Unutmamaq lazımdır ki anal qaşıntı əksər hallarda digər, bəzən də ciddi xəstəliklərin əlaməti ola bilər. Ona görə də belə xəstələrdə mütləq düz bağırsaq və genital orqanlar hərtərəfli yoxlanılmalıdır.
  • Kolonoskopiya
  • Ginekoloji müayinələr
  • Allergik testlər
  • Dərinin biopsiyası.

Profilaktika

• Lifli qidaların qəbulu
• Qaşınmaya səbəb olan qidaların qəbul edilməməsi
• Gigiyenik normalara riayət
• Rahat geyimdən istifadə
• Perianal nahiyənin aşırı tərləməsinin və ya qurumasının qarşısını almaq və s.

Müalicəsi

• Göbələkəleyhinə dərman preparatları: kremlər, tabletlər
• Antibiotiklər
• Parazitəleyhinə dərman preparatları: albendazol
• Qaşınmanın qarşısını almaq üçün preparatlar: kremlər, pastalar və s.
• Cərrahi müalicə: qaşınmanı yaradan əsas xəstəliyin aradan qaldırılması (babasil, anal çat, anal fistul və s.)

Özət

Anal qaşınma anal nahiyyədə davamlı qaşınmadır (pruritus ani). Perianal nahiyədə qızartı, sulanma, ağrı, yanma hissi və perianal dərinin sərtləşməsi də ola bilər. Yüngül, orta, ağır, xroniki formaları vardır. Etilologiyası – İdiopatik (50-90%), qida, içkilər,  alkoqol, şəxsi gigiyena, dərmanlar, kimyəvi maddələr, infeksiya (göbələk, bakterial, virus, parazitar), psixoloji (stress, depressiya), dəri xəstəlikləri, qadın xəstəlikləri, yaralanmalar, xronik qəbizlik, ishal,bağırsağın iltihabi xəstəlikləri, düz bağırsağın xəstəlikləri ola bilər və s. Anal qaşınmanın müalicəsi olmazsa gələcəkdə perianal nahiyədə ciddi infeksiyaya yol açaraq anal sepsis və ya çanaq sepsisi adlandırılan, perianal nahiyədən qan ayayılan və xəstəyə həyati təhlükə törədən bir hala çevrilə bilər.

ANAL QAŞINMA (PRURİTUS ANİ) XƏSTƏLİYİNDƏ DİAQNOSTİK YANAŞMA ÜZRƏ SUALLAR

N.Y. Bayramov, S.S. İmanova