N.Y.Bayramov, R.A.Məmmədov
Tərifi
Qaraciyərdə birincili və ya ikincili neoplastik proseslərin törətdiyi kistlərdir
Rastgəlməsi
Qc-in kistoz törəmələr arasında nadir (1-2%) rast gəlir.
Təsnifatı
|
Mənşəyinə görə |
Birincili
İkincili
|
Sistoadenoma
Tərifi
Sistoadenoma qaraciyərin xoşxassəli birincili neoplastik kistidir, ədəbiyyatda biliar sistoadenoma da adlanır.
Morfoloji cəhətləri
Divarı anadangəlmə kistlərdəki kimi üçqatlıdır: öd epiteli, epitel membranı və fibroz qat. Lakin anadangəlmə kistlərdən fərqli olaraq:
- epitel qatının hamısı və ya bir hissəsi neoplastik xarakterlidir
- seroz maye yox, musin tipli qatı maye ifraz edir və mayedə CA 19-9 yüksək olur.
- divarı qalın olur
- papillamatoz çıxıntıları və arakəsmələr çox rast gəlir.
Klinikası və gedişi
- Əksər hallarda ciddi əlamətlər vermirlər, təsadüfi müayinələrdə tapılırlar.
- Böyük ölçülərə çatdıqda və ya ağırlaşmalar olarsa təzyiq, qanaxma, infeksiyalaşma və digər əlamətlər görünür.
- Maliqnizasiya ehtimalı yüksəkdir (25%)
Diaqnostikası
Residiv və metastaz vermə ehtimalları yüksək olduğunu və radikal kistektomiya və ya rezeksiya ehtiyacını nəzərə alaraq neoplastik kistləri bəsit kistlərdən ayırmaq çox vacibdir.
- Görüntüləmə əlamətləri: bir-birinə yaxın bir neçə kistin olması, arakəsmələrin olması (40%), çoxkameralı olma, divarının qalın və kələkötür olması, içərisində papillamatoz çıxıntılar, mayenin müxtəlif sıxlıqlı olması,
- Laborator əlaməti: mayedə yüksək CA-19-9.
- Dəqiq diaqnozu mayedə və ya divarda şiş hüceyrələrinin tapılması ilə qoyulur.
Diaqnostik əlamətləri:
- Asimptomatik, ağrı və s.
- Görüntüləmədə qalın divarlı, polipoid çıxıntılı və arakəsməli kist
- Kistik mayedə CA-19-9 müsbətdir
- Biopsiyada neoplastik epitel
 |
 |
Sistoadenoma makroskopik və KT görünüşü.
Müalicəsi
Simptomatik və ya asimptomatik olmasından asılı olmayaraq sistoadenomalar müalicə olunmalıdırlar (maliqnizasiya riski) - kist epitelinin tamamilə aradan qaldırılmalıdır. Kistektomiya (enukleasiya) və ya rezeksiya ilk seçimdir. Çətin hallarda total mukozektomiya edilə bilər.
Maliqnizasiya ehtimalını nəzərə alaraq hissəvi kistektomiya, ablasiya, fenestrasiya, koterizasiya və sistoyeyunostomiya isə tövsiyə edilmir.
Birincili sistoadenokarsinoma
- Birincili olaraq qaraciyərdən inkişaf edə bilir və ya sistoadenomaların maliqnizasiyasıdır.
- Epitel qatı tam və ya hissəvi şəkildə atipikdir.
- Əksər əlamətləri biliar sistoadenoma kimidir.
- Dəqiq diaqnozu kist divarının patohistoloji müayinəsində qoyulur.
- Müalicəsi üçün radikal rezeksiya lazımdır.
Metastatik sistoadenokarsinoma
- Kistoz adenokarsinoma metastazlarıdır.
- Mənbələri çənbər bağırsaq, pankreas, mədə, böyrək, yumurtalıq və s. ola bilir.
- Klinik xüsusiyyətləri və müalicəsi digər metastazlarda olduğu kimidir.
TRAVMATİK KİSTLƏR
Travmatik kistlərin infeksiyalaşma ehtimalı yüksəkdir. Asimptomatik kistlər müşahidə edilir, infeksiya inkişaf edən hallarda isə xarici drenaj edilir.
Özət
Neoplastik kistlərin epitel qatı neoplastik xarakterlidir (çoxqatlı, polipoid, adenokarsinoma), möhtəviyyatı seroz yox, musin tipli qatı mayedir, mayedə CA 19-9 yüksəkdir, divarı qalın, polipoid çıxıntıları, arakəsmələri və ya çoxkameralı olur. Diaqnozu histoloji müayinə ilə dəqiqləşir. Müalicəsi radikal eksiziyadır
Travmatik kistlər hematoma və bilioma yerində əmələ gəlir, divarı fibroz toxumadan ibarətdir, epitel qatı yoxdur (yalançı kistdir). İltihablaşma varsa drenaj edilir.
Neoplastik kistlər üzrə suallar
N.Y.Bayramov, A.K.Səfiyeva, Ş.Ə.Məmmədova
|
Suallar |
Cavablar |
|
Neoplastik kistlər nədir? |
Qaraciyərdə birincili və ya ikincili neoplastik proseslərin törətdiyi kistlərdir. |
|
Rastgəlmə tezliyi nə qədərdir? |
Qaraciyərin kistoz törəmələri arasında nadir (1-2%) rast gəlir. |
|
Hansı klinik formaları var? |
|
|
Sistoadenoma - biliar sistoadenoma nədir? |
Qaraciyərin xoşxassəli birincili neoplastik kistidir. |
|
Morfologiyası: |
Divarı 3 qatlıdır:
Anadangəlmə kistlərdən fərqli olaraq:
|
|
Səbəbi və ya risk faktorları nələrdir? |
Bilinmir |
|
Patogenezi nədən ibarətdir? |
Bilinmir |
|
Gediş xüsusiyyəti necədir? |
Maliqnizasiya ehtimalı yüksəkdir (25%) |
|
Ağırlaşmaları nələrdir? |
Malignizasiya, infeksiyalaşma, qanaxma, ətrafa təzyiq. |
|
Klinik əlamətləri hansılardır? |
|
|
Hansı xəstələrdə şübhəl ənmək lazımdır? |
Klinik və diaqnostik əlamətlər olan xəstələrdə |
|
Dəqiqləşdimək üçün hansı müayinələr lazımdır? |
|
|
Laborator əlamətləri nələrdir? |
Mayedə yüksək CA-19-9 |
|
Görüntüləmə əlamətləri nələrdir? |
|
|
Diaqnostik kriteriyalarını sadala? |
|
|
Müalicə üsulları hansılardır? |
Cərrahi; |
|
Əməliyyata göstərşlər nələrdir? |
Kistin olması |
|
Əməliyyat üsulları hansılardır? |
Kist epiteli tamamilə aradan qaldırılmalıdır:
|
|
Hissəvi kistektomiya, ablasiya, fenestrasiya, koterizasiya və sistoyeyunostomiya tövsiyə edilirmi? |
Maliqnizasiya ehtimalını nəzərə alaraq, göstərilən əməliyyatlar tövsiyə edilmir. |
|
Proqnozu nədir? |
Radikal rezeksiyalardan sonra yaxşıdır. |
|
Xəstəliyin ən xarakterik özəlliyini bir cümlə ilə necə ifadə edərsiniz? |
Sistoadenoma şübhəsi varsa kist total çıxarılmalıdır. |
|
Birincili sistoadenokarsinoma nədir? |
Birincili olaraq qaraciyərdən inkişaf edən və ya sistoadenomaların maliqnizasiyası olan neoplastik kistdir. |
|
Morfologiyası? |
Epitel qatı tam və ya hissəvi şəkildə atipikdir |
|
Klinik əlamətləri hansılardır? |
Əksər əlamətləri biliar sistoadenoma kimidir. |
|
Dəqiqləşdirmək üçün hansı müayinələr lazımdır? |
Kist divarının patohistoloji müayinəsi. |
|
Müalicə üsulları hansılardır? |
Radikal rezeksiya |
|
Metastatik sistoadenokarsinoma nədir? |
Kistoz adenokarsinoma metastazlarıdır. |
|
Mənbə? |
Çənbər bağırsaq, pankreas, mədə, böyrək, yumurtalıq və s. |
|
Klinik xüsusiyyətləri və müalicə üsulları hansılardır? |
Digər metastazlardakı kimidir |
|
Neoplastik kistlərin xarakterik cəhətləri hansılardır?
|
|