Özət
Abses qaraciyər toxumasında nekroz, infeksion iltihab və septik əlamətlərlə xarakterizə olunan xəstəlikdir, səbəbinə görə irinli (piogenik), amöb və göbələk absesi ayırd edilir.
İrinli abses adətən qaraciyərin və öd yolları xəstəliklərinin ağırlaşmasıdır, qaraciyərdə nekroz, işemiya, durğunluq və infeksiyalaşma əmələ gəlmə mexanizmləridir. Xəstəlikdə kəskin ağrı, hərarət, sarılıq əlamətləri olur, xəstələrin vəziyyəti ağır və septik olur, müalicə olunmadıqda letallıq çox yüksəkdir. Diaqnozu klinik və görüntüləmə əlamətlərinə görə qoyulur. Müalicəsi üçün drenaj, antibiotikoterapiya, dəstək müalicələri tətbiq edilir.
Amöb absesi trofozoid olan Entamoebae histolytica tərəfindən törədilir, adətən amöb dizenteriyası keçirmiş xəstələrdə rast gəlir, letallığı irinli absesdən azdır, plevropulmonal ağırlaşmalar çox rast gəlir. Diaqnostikasında immunoloji və PZR müayinələr tətbiq edilir. Antiamöb müalicə əksər hallarda fayda verir, drenaj az hallarda lazım gəlir.
Göbələk absesi immunosupressiv xəstələrdə rast gəlir, törədicisi adətən Candida göbələkləridir, letallığı yüksəkdir, müalicəsi üçün drenaj və antifunqal müalicə lazımdır.
Qaraciyər absesləri üzrə suallar
N.Y.Bayramov, A.K.Səfiyeva, Ş.Ə.Məmmədova
|
Qaraciyər absesi nədir? |
Qaraciyərdə irinli nekrotik ocaq |
|
Hansı növləri var? |
Səbəbinə görə 3 növü var: amöb, irinli və göbələk |
|
Amöb absesinin xarakterik cəhətləri hansılardır?
|
|
|
İrinli absesin xarakterik cəhətləri hansılardır? |
|
|
Göbələk absesinin xarakterik cəhətləri hansılardır? |
|
|
Qaraciyər absesləri ən çox hansı payda yerləşir? |
Sağ pay>sol pay |
|
Ən geniş yayılmış iki növü? |
Bakterial və amöbik |
|
Bakterial abses daha çox birincili yoxsa ikincili xəstəlikdir? |
İkincilidir, diğər xəstəliklərin ağırlaşmasıdır. |
|
Bakterial absesin səbəbləri və infeksiyalaşma yolları hansılardır? |
Qaraciyərin lokal xəstəlikləri (travma, işemik nekrozu, kist, törəmə) Öd yollarının iltihabı xəstəlikləri və biliar yayılma Gastrointesinal infeksiyalar və portal yayılma (appendisit, divertikulit, pankreatit) Sistemik xəstəliklər (sepsis, bakteremiya) Kriptogen |
|
Hansı abses konservativ yolla müalicə oluna bilər? |
Amöb absesi |
|
Göbələk absesi kimlərdə rast gəlir? |
İmmunosupressiv xəstələrdə |
|
Hansı növün proqnozu daha pisdir? |
Göbələk absesi |
|
Abseslərdə hansı bakteriya daha çox rast gəlir? |
Gram negativ E.coli, Klebsiella, Proteus və anaeroblar |
|
Bakterial qaraciyər abseslərin ən çox rast gələn mənbəyi hansıdır? |
Xolangit, divertikulit, qaraicyər kanseri, qaraciyər metastazları |
|
Simptomları hansılardır? |
Yüksək hərarət, üşütmə, ağrı, sarılıq, sepsis, qaraciyər göstəricilərində artma, leykositoz |
|
Diaqnoz necə dəqiqləşir? |
Klinik əlamətlər və KT-də hava-maye səviyyəsi |
|
Müalicəsi necədir? |
Antibiotikoterapiya və drenaj |
|
Drenaj hansı üsullarla aparılır? |
Perkutan (USM və ya KT altında) və cərrahi (açıq və ya laparoskopik) |
|
Cərrahi drenaja göstəriş? |
Perkutan uğursuz olarsa. Cərrahi drenaj çox saylı abseslərdə uğursuzdur. |
|
Amöb absesinin etiologiyası nədir? |
Entamoeba histolytica (intestinal amöbiazisdə portal venadan keçərək qaraciyərə gəlir) |
|
Yayılma yolu? |
Fekal-oral |
|
Risk faktorları? |
Amobiazisin yayğın olduğu bölgələr, hemoseksuallar, alkollu xəstələr |
|
Əlamətləri hansılardır? |
Ağrı, yüksək hərarət, hepatomegaliya, diareyya. Qeyd: Titrətmə amöbik abseslərdə piogen abseslərə nisbətən az olur. |
|
Daha çox hansı pay zədələnir? |
Sağ pay |
|
Abses möhtəviyyatının klassik təsviri? |
Qəhvə rəngli irin |
|
Diaqnoz üçün müayinələr hansılardır? |
Laborator, USM və KT |
|
Hansı laborator test aparılmalıdır? |
İFA metodu ilə plazmada amöb anticisimlərinin təyini və ya PZR |
|
Müalicəsi necədir? |
Metronidazol |
|
Cərrahi drenaja göstəriş? |
Əgər metronidazola cavab vermirsə və ya partlamışsa |
|
Sol payda olan böyük amöbik qaraciyər xəstəliyinin hansı mümkün ağırlaşmaları var? |
Perikardial kisənin eroziyası (adətən ölümlə nəticələnir) |